Lokalne i međunarodne grupe za zaštitu životne sredine i ljudskih prava pozvale su crnogorsku vladu da ukine odluku o vojnom poligonu na Sinjajevini, a Evropsku uniju (EU) da uslovi članstvo Crne Gore zaštitom i uspostavljanjem zaštićenog područja na toj planini.
To su saopštili iz Građanske inicijative (GI) Sačuvajmo Sinjajevinu, navodeći da je više od 11 hiljada građana iz cijelog svijeta već dalo potpis podrške zaštiti te planine. Iz te GI kazali su da je u srcu Crne Gore, Sinjajevinska visoravan okružena sa više od 22 hiljade ljudi koji žive u malim gradovima i zaseocima.
Ona, kako su rekli, čini dio UNESCO-vog rezervata biosfere sliva Tare i graniči se sa dva UNESCO-va lokaliteta svjetske baštine, pejzaži i ekosistemi Sinjajevine su oblikovani kulturom stočara tokom milenijuma i nastavljaju da se oblikuju i čuvaju.
“Aktivnosti Vlade Crne Gore o pretvaranju velikog dijela te tradicionalne i jedinstvene pašnjačke teritorije u vojni poligon navele su lokalne zajednice i grupe civilnog društva da se, na osnovu naučnih istraživanja, mobilišu za odbranu tih veoma vrijednih pašnjaka i kultura, sa zahtjevom da se uspostavi zaštićeno područje kojim upravlja lokalna zajednica”, kaže se u saopštenju.
Iz GI Sačuvajmo Sinjajevinu rekli su da je nekoliko lokalnih i međunarodnih grupa izrazilo solidarnost sa lokalnim stanovništvom na toj planini.
Predsjednik GI Sačuvajmo Sinjajevinu, Milan Sekulović, istakao je da Crna Gora, ako želi da bude dio EU, mora poštovati i štititi evropske vrijednosti, uključujući Green Deal EU, Natura 2000 područje koje je EU predložila na Sinjajevini i strategiju EU o biodiverzitetu i prirodnim staništima.
On je kazao da je militarizacija Sinjajevine u direktnoj suprotnosti sa preporukom studije iz 2016. godine, koju sufinansira EU, koja podržava stvaranje zaštićenog područja na Sinjajevini do 2020. godine.
“Sa saveznicima širom svijeta, GI je pokrenula peticiju upućenu komesaru EU za susjedstvo i proširenje Oliveru Varheljiju kako bi pozvali EU da utiče na Crnu Goru da odustane od planova za vojni poligon i otvori konsultacije s lokalnim zajednicama kako bi se stvorilo zaštićeno područje na planini, kao preduslov za članstvo Crne Gore u EU”, naveo je Sekulović.
On je kazao da se, pored gubitka pristupa tradicionalnim pašnjacima, plaše da će doći do zagađenja, smanjenja ekološke i hidrološke povezanosti, štete po divlje i domaće životinje i biodiverzitet.
Persida Jovanović iz porodice stočara Sinjajevine rekla je da bi, ako prirodni resursi, tradicionalni proizvodi i pejzaži izgube vrijednost, mogla nastati velika socio-ekonomska šteta za hiljade ljudi. Sabine Palas iz International Land Coalition, globalne mreže koja promoviše upravljanje zemljištem usmjereno na ljude i koja je prihvatila GI Sačuvajmo Sinjajevinu u članstvo prošle godine, kazala je da Sinjajevina nije samo lokalno pitanje, već globalni problem.
“Veoma smo zabrinuti zbog toga što će pašnjaci postati nedostupni onima koji su njima održivo upravljali vjekovima i stvaraju jedinstven biodiverzitet koji bi nestao bez njih”, navela je Palas.
Kako je rekla, obezbjeđivanje prava lokalnih zajednica na njihove teritorije prepoznato je kao najbolja strategija za zaštitu prirode i preokretanje degradacije takvih ekosistema. U saopštenju se navodi da su sve pristalice kampanje Sačuvajmo Sinjajevinu pozvale Vladu da hitno povuče uredbu o stvaranju vojnog poligona i stvori zaštićeno područje kojim upravljaju lokalne zajednice Sinjajevine.
Clémence Abbes, koordinatorka Land Rights Now kampanje, globalne alijanse koju zajedno sazivaju International Land Coalition, Oxfam i the Rights and Resources Initiative, rekla je da stočarska plemena Sinjajevine uvijek treba da imaju posljednju riječ u onome što se dešava na njihovim teritorijama. Kako je navela, te lokalne zajednice su stvorile, upravljale i očuvale taj jedinstveno vrijedan krajolik, koji je sve rijeđi u Evropi, i žele biti u središtu napora za očuvanje, promociju i upravljanje svojom teritorijom.
“Umjesto toga sada su u opasnosti od gubitka zemljišta i održivog načina života. EU bi trebalo da podrži prava na zemljište za lokalne zajednice kao dio njihove strategije o biodiverzitetu 2030”, dodala je ona.
Sinjajevina je najveći planinski pašnjak na Balkanu, UNESCO-ov rezervat biosfere i vitalni ekosistem koji je dom za preko 22 hiljade ljudi.
Kampanja Sačuvajmo Sinjajevinu je nastala 2020. godine kako bi zaštitila taj jedinstveni evropski pejzaž.
