Klimatska kriza na Arktiku uzima ozbiljan danak. Kako se ovaj region zagrijava skoro četiri puta brže u odnosu na globalni prosjek, tako se otapaju lednici, požari postaju učestaliji i opasniji, tamošnje zajednice su u riziku od nestašica hrane, a životinje i biljke su nenaviknute na uslove koji se stalno mijenjaju.
Američki istraživači nedavno su skrenuli pažnju na još jednu prijetnju koja se nadvila nad Arktikom: iščezavanje i smanjenje tamošnjih jezera.
U studiji, objavljenoj u prestižnom časopisu Nature otkriva se da su se jezera širom Arktika u posljednjih 20 godina smanjila ili potpuno presušila. Nalazi naučnika, utemeljeni na satelitskim snimcima, pružaju nam uvid u to zašto se ovaj fenomen potencijalno dešava.
Oblast, koja se prostire na sjevernim djelovima Kanade, Rusije, Grenlanda, Skandinavije i Aljaske, bogata je jezerima – između 20 i 40 odsto arktičkih nizija su jezera što je najveći udio površinskih voda u jednom kopnenom biomu, stoji u naučnom radu.
Eksperti su u prošlosti predviđali da će se, pod uticajem globalnog zagrijavanja, arktička jezera u tundrama najprije površinski povećati zbog topljenja leda, a eventualno povlačenje su prognozirali najranije za sredinu 21. vijeka.
Ipak, sudeći prema saznanjima naučnog tima, koji je predvodila Elizabet Veb sa Univerziteta u Floridi, ovaj fenomen je počeo da se dešava decenijama ranije zbog ubrzanog otapanja permafrosta. Zamrznuto tlo koje prekriva Arktik doprinosi isušivanju jezera i neutrališe prethodno opisani efekat njihovog širenja, a rapidno se topi usljed porasta temperature vazduha i povećanja padavina tokom jeseni.
Prema navodima autora istraživanja, topljenje vječnog leda može da smanji jezersku površinu kroz stvaranje podzemnih drenažnih kanala i povećanje erozije. Oni očekuju da će transformacija pejzaža na Arktiku nastaviti da se dešava i u budućnosti.
Jezera na Arktiku su važne stanice na ruti migratornih ptica i naseljavaju ih ugrožene vrste, a služe i kao izvor vode za lokalno stanovništvo i industriju.
Dodatno, permafrost, čijem se topljenju pripisuje povlačenje jezera, skladišti gotovo dva puta više gasova sa efektom staklene bašte nego atmosfera. Jedna skorašnja međunarodna studija upućuje na to da je najefikasniji način za zaštitu večnog leda od otapanja obustavljanje emisija koje nastaju sagorijevanjem fosilnih goriva. Samim tim, spriječila bi se i opasnost od oslobađanja ugljen-dioksida i metana iz permafrosta.
„Grudva snijega već se kotrlja”, kazala je Veb aludirajući na povezanost posledica klimatske krize, a zatim apelovala na usporavanje promjena koje se dešavaju. „Neće ići ako nastavimo da radimo ono što radimo.”
