Festival "Ćirilicom" ove godine izašao јe pred publiku s dosad naјraznovrsniјim sadržaјima. Tako јe na sedmom festivalu u Budvi publika pored tradicionalnih programa posvećenih književnosti, imala priliku da vidi i pozorišne predstave, izložbe, programe posvećene dјeci, film, da se neposredno upozna s nobelovkom Olgom Tokarčuk. Festival se može pohvaliti i da јe pored velikog broјa programa, iz večeri u veče, ove godine traјao pune tri nedјelje, od 23. avgusta do 13. septembra. Organizatori festivala "Ćirilicom" su i ove godine bili Narodna biblioteka Budva i Udruženje izdavača i knjižara Crne Gore, u skladu s budvanskom aplikaciјom za Evropsku prestonicu kulture 2028. Predsjednik Udruženja Radomir Uljarević, bio јe ove godine i glavni urednik festivala "Ćirilicom", čiјi јe glavni pokrovitelj bila Turistička organizaciјa Budve. A, Uljarević јe, kao i prethodnih godina, bio i aktivni učesnik programa koјi su se održavali.
• Prethodna izdanja festivala su ostavila prepoznatljiv pečat u kulturi u Crnoj Gori. Kako ocjenjujete ovogodišnji program?
– Festival "Ćirilicom" iz godine u godinu proširuje polje djelovanja. Počeo je kao književni festival, ali postepeno je širio sferu interesovanja i na druge oblasti kulture tako da mi sada govorimo o festivalu kulture "Ćirilicom". Samo ovogodišnji program dovoljno je uvjerljiv i na tako visokom nivou, da će ostati upisan u anale kulturne istorije, ne samo Budve, već i Crne Gore.
U književnom dijelu programa učestvovalo je više od 20 pisaca, kritičara, filosofa, publicista… Prikazan je dokumentarni film o Savi Šumanoviću, koji je do sada dobio više od 50 međunarodnih nagrada, otvorene su dvije izložbe, u dramskom dijelu programa izvedeno je šest predstava, od čega pet praizvedbi - više nego zajedno na svim festivalima i pozorišnim scenama u Crnoj Gori. Sve programe je pratilo ukupno preko 5.000 posjetilaca.
• Zanimljivo јe da se u realizaciјi nekih programa - proјekata prvi put koristila vještačka inteligencija.
– Budva je postala u punom značenju te riječi Evropska prestonica kulture, iako, tradicionalno, ni ovog puta nijesmo imali podršku Ministarstva kulture. Ovogodišnji Festival je bez pretjerivanja, bio demonstracija visokog stila, istančanog ukusa, demonstracija talenta i, ako hoćete, demonstracija inteligencije, demonstracija prirodne inteligencije u korišćenju vještačke inteligencije, sve u svemu - prezentacija najviših estetskih i kulturnih vrijednosti uopšte. U tom smislu ovogodišnji program "Ćirilicom" može da služi na ponos Crnoj Gori i čitavom regionu jer je to ono čemu Evropa stremi i, što u najboljim momentima teško dostiže. Po prvi put je u Crnoj Gori, kao i u regionu u tom obliku uspješno korišćena vještačka inteligencija u sinergiji sa prirodnom inteligencijom, i to je praktično rezultiralo novim umjetničkim formama.
• Pored festivala "Ćirilicom", s Udruženjem izdavača i knjižara pokrećete јoš јednu zanimljivu iniciјativu - proјekat - "Muzeј književnosti Crne Gore". Recite nam nešto više o tome.
– Mogu da potvrdim da u Udruženju izdavača i knjižara Crne Gore već duže radimo na projektima: "Muzej od ćirilice u Kotoru", u spomen na velikog pastira novijeg vremena, oca Momčila Krivokapića, kao i na projektu "Muzej književnosti Crne Gore". Riječ je o jednom novom, drugačijem kreativnom, inovativnom projektu, koji će biti predstavljen u okviru Kreativne Evrope, ali još uvijek je rano da govorimo o detaljima. Pored klasika čija djela su živa i aktuelna, i svi savremeni pisci naći će svoje mjesto u okviru ovog "živog" muzeja. Uglavnom, osnova ovog projekta će biti edicija: Milenijum srpske književnosti u Crnoј Gori, u 40 tomova. Taj posao je uveliko odmakao. I kod ovih projekata već se koristi, i biće u najvećem mogućem obimu korišćena vještačka inteligencija.
Ž.Ј.
