Često slušamo o placebo efektu, odnosno osjećaju poboljšanja nekih simptoma ili bolnih stanja zahvaljujući pukoj iluziji da smo uzeli lijek ili aktivnu supstancu.
U praksi dobijamo supstancu za koju mislimo da je lijek i počinjemo da se osjećamo bolje, čak i bez uzimanja bilo čega što bi moglo da ima blagotvoran efekat na naše zdravlje.
Placebo efekat je otkriven tokom Drugog svjetskog rata kada su američki ljekari na frontu, kojima je ponestalo morfijuma, počeli da daju ranjenim vojnicima vodu i so, navodeći ih da vjeruju da je to moćno sredstvo protiv bolova.
Na njihovo veliko iznenađenje, vojnici koji su uzimali fiziološki rastvor bez aktivnog sastojka i dalje su se osjećali bolje, samo zbog iluzije da su popili morfijum.
Međutim, ovaj „iluzorni” efekat na naš mozak djeluje i obrnuto, prenosi Novi list.
Ako nas placebo efekat čini da osjetimo poboljšanje simptoma bez uzimanja ljekova, takozvani nocebo efekat ima suprotan efekat.
Ljudi koji znaju neželjene efekte određenog lijeka, samo zbog iluzije da su ga uzeli, zapravo počinju da doživljavaju te efekte na manje ili više ozbiljan način.
Nocebo efekat otkriven je šezdesetih godina prošlog vijeka, ali je tek nakon masovne primjene vakcine protiv kovida-19 postao predmet studija.
Tokom kliničkih ispitivanja ovih vakcina, istraživači su određenim grupama pacijenata ubrizgali placebo vakcine (odnosno bez aktivnih sastojaka i, posljedično, neželjenih efekata).
Uprkos bezopasnosti ubrizganog rastvora, pacijenti su počeli da doživljavaju iste neželjene efekte kao i pacijenti liječeni aktivnom vakcinom – jednostavno zbog toga što su bili obaviješteni o mogućim neželjenim efektima.