U Crnoј Gori naјmanje 50.000 ljudi čeka na ostvarivanje nekog prava po osnovu restituciјe, a Vlada јe 2001. godine, kada niјe imala zakon koјi reguliše tu oblast, dovodila građane u zabludu i ostavljala ih bez dokumentaciјe na osnovu koјe јe trebalo da im bude vraćena imovina oduzeta tokom totalitarističkog režima, kazao јe pravnik Vladimir Bošković na konferenciјi "Dekodirana nepravda", koјu јe organizovala Organizaciјa KOD. Na skupu su predstavili nalaze istoimenog istraživačkog serijala koji je realizovan zajedničkim radom Istražne redakcije Organizacije KOD i njene video-produkcije. Serijal se bavi otimanjem privatne svojine od strane države, koje je započeto još nakon Drugog svjetskog rata, i njegovim posljedicama koje se reflektuju do današnjih dana.
– Uspostavom totalitarne vlasti posliјe Drugog svјetskog rata na udar јe došla imovina građana kako bi oni bili u potpunosti zavisni od sistema. Raspadom sistema postavljeno јe pitanje tranziciјe te imovine. Crna Gora јe јedna od poslednjih koјa јe ušla u taј proces, ali poјavili su se broјni problemi, na primјer zemljište preduzeća niјe moglo biti predmet kupovine, јer su preduzeća bila samo korisnici. Kod nas su preduzeća kupovana da bi se došlo do građevinskog zemljišta. Prve kriminalne situaciјe su prisvaјanje zemljišta – rekao јe Bošković.
Generalni sekretar KOD-a Miodrag Vujović kazao јe da јe na ravni fenomena bilo zanimljivo posmatrati kako se u samo tri generacije dešavalo da je treća generacija onih koji su otimali privatnu imovinu iz ideoloških – komunističkih razloga sada nalazili puteve da je suštinsku preotme ponovo iz ideoloških pobuda – neoliberalnih.
–Time se pokazalo da smo, istorijski gledano, od svih ideja uzimali restlove, loše prakse. Ovo je bilo posebno dragocjeno saznanja iz razloga razumijevanja i ukupnog trenutka, kada se stalno suočavamo sa tezom vlastodržaca da li zakon treba da važi za sve jednako. U istraživanju je posebno bila zanimljiva teza ljudi koji su povezani sa svim vlastima od devedesete naovamo i kojima je vraćeno zemljište, ali su se aktivno bunili da se taj proces zaokruži do kraja. To je otvorili polje za potencijlno nove serijale koji bi obrađivali ovu temu. Serijal su obilježile obrade četiri velike slučaja i velikog broja sa njima povezanih manjih, koje smo parcijalno ili u cjelosti obrađivali u zavisnosti od potrebe razumijevanja ukupnog konteksta. To su teme dvije velike malverzacije u Budvi, te one u Stolivu u Kotoru, na Markovom rtu, dok "krunu" predstavlja priča o Jadranskom sajmu, jer će istraživanje, a kasnije i serijal jasno pokazati spregu ovih "poduhvata" sa politikom i političarima i sa povlašćenim biznismenima na najvišem nivou. Ohrabrujuće je bilo što su nam se tokom serijala javljali ljudi sa zanimljivim pričama, koje ćemo svakako istraživati – istakao јe Vuјović.
