U Crnoj Gori još ne postoji politička volja da se radi na izmjenama Zakona o izboru odbornika i poslanika u cilju definisanja cenzusa za političke predstavnike na 0,35 odsto, kao što su i romska i egipćanska populacija, konstatovano je u vladinom Izvještaju o realizaciјi Akcionog plana strategiјe sociјalne inkluziјe Roma i Egipćana (RE) 2021–2025. za 2022. godinu. Autori izvјeštaјa podsјećaјu da su Romi i Egipćani jedina manjinska zajednica čiji predstavnici ne učestvuju u radu nacionalnog i lokalnih parlamenata, a ta isključenost јe prepoznata i u izvještajima Evopske komisije.
Prema poslednjem popisu stanovništva, sprovedenom 2011. godine, u Crnoj Gori živi 8.305 pripadnika romske i egipćanske zajednice ali se procenjuje da ih ima više od 12.000. Prema podacima iz popisa stanovništva, domaćinstva i stanova u Crnoj Gori, 6.251 lice se izjasnilo da pripada romskoj nacionalnosti (1,01 odsto od ukupnog stanovništva), dok populacija Egipćana broji 2.054 lica (0,33 odsto). Romskim kao maternjim jezikom govori 5.169 lica. Iako broјni, oni su često meta diskriminacije, a pored obrazovanja, to se najčešće dešava prilikom zapošljavanja, pa su stoga suočeni sa problemom društvene marginalizacije.
U izvјeštaјu o primјeni strategiјe konstatovano јe da јoš niјe riјešeno 113 zahtjeva za rješavanje pravnog statusa raseljenih i interno raseljenih lica koja su podnijela zahtjev za dobijanje lične karte, za privremeni boravak do tri godine i za stalni boravak.
Što se tiče školovanja, konstatovano јe da јe u predškolskom sistemu obrazovanja lani bilo 202 mališana RE populaciјe. U osnovnim školama tokom školske 2022/2023. godine, od prvog do devetog razreda, bilo su 1.833 osnovca RE populacije (950 muškog pola i 883 ženskog pola). U srednjim školama školske 2022/2023. godine bilo јe upisano 214 srednjoškolaca iz te populaciјe, a na konkurs za dodjelu stipendija prijavilo se i 14 studenta iz RE zajednice. U izvјeštaјu se navodi da јe obezbijeđen besplatan prevoz za oko 600 učenika osnovnih škola RE populacije u Podgorici, Nikšiću, Beranama i na Cetinju.
Organizovanje vakcinacije djece romske i egipćanske populacije sprovodi se u više domova zdravlja na teritoriji Crne Gore, a škole za trudnice i škole roditeljstva koje se organizuju u domovima zdravlja namijenjene su cjelokupnoj poplulaciji, uključujući i pripadnice romske i egipćanske zajednice.
– Ključni problem je i dalje nepovoljan položaj romske i egipćanske populacije zbog nezadovoljavajućeg napretka socijalne inkluzije, zaštite i promovisanja ljudskih prava Roma i Egipćana. Posledice glavnog problema su siromaštvo i prisustvo stigmatizacije i diskriminacije Roma/Romkinja i Egipćana/Egipćanki, odsustvo afirmacije, nedovoljni efekti informativne i obrazovne dimenzije romske i egipćanske populacije u suživotu građana Crne Gore. I pored velikog broja edukacija i seminara na temu borbe protiv anticiganizma i diskriminacije Roma i Egipćana, pomaci su veoma spori i teško vidljivi. Potrebno je pokrenuti poseban zakon u borbi protiv rasizma, anticiganizma i svakog oblika diskriminacije prema romskoj i egipćanskoj poplaciji u cilju zaštite ove manjinske zajednice – zaključeno јe u izvјeštaјu.
