Klimatske promjene utiču na porast temperature zemljišta – ali u gradovima važe posebna pravila. Zašto se neki zagrijavaju brže od drugih?
Nova studija razotkriva koliko veliku ulogu zelenilo ima u ublažavanju urbane toplote. U Evropi, ozelenjavanje u prosjeku “zaustavlja” oko 0,17 stepeni C zagrijavanja zemljišta u gradovima tokom jedne decenije, utvrdila je grupa istraživača sa Univerziteta Jejl i Univerziteta u Nandžingu u svom radu objavljenom u časopisu Nature Communications Earth & Environment.
Temperatura tla u svjetskim gradovima svake decenije se u prosjeku poveća za oko pola stepena Celzijusa – što je oko 30 odsto više nego u ruralnim područjima, Međutim, podaci o globalnim prosjecima tek su dio jedne veće priče. Naime, nisu svi gradovi isti.
Vrele metropole
Poznato je da su urbane površine, često pokrivene betonom i ispresijecane asfaltom, toplije od ruralnih. Ali uz pomoć višegodišnjih satelitskih podataka, američki i kineski tim uspio je da modelira dugoročne, globalne obrasce – koristeći podatke iz ukupno 2080 urbanih zona širom svijeta, u periodu od 2002. do 2021. godine.
Istraživanje se nije završilo samo na opsežnim mjerenjima, već su se uz pomoć matematičkih modela procijenili i glavni uzroci temperaturnog rasta. Sasvim očekivano, kao vodeći uzročnik pokazale su se klimatske promjene, tj. rast prosječne temperature vazduha. Ali to nije jedini faktor.
Rezultati istraživanja govore da veliki uticaj ima sama veličina grada, odnosno njegova površina: kako se navodi u radu, dnevna temperatura gradskog tla raste u toku jedne decenije u prosjeku za oko 0,4 stepena Celzijusa u manjim gradovima (manjim od 65 km²), ali 0,7 stepeni u metropolama (onim većim od 450 km²).
U gradovima sličnih veličina postoje velike diskrepancije, sa naizgled neobičnim obrascem. Naime, kako se navodi u istraživanju, postoje vidne razlike i na nivou kontinenata, pa tako gradovi u Evropi bilježe najmanji rast, a u Aziji najveći. Razlike među njima uopšte nisu zanemarljive: u prosjeku više od 0,2 stepena Celzijusa.
Mada ova brojka može izgledati malo, jer smo navikli da o temperaturi razmišljamo lokalno, i na dnevnoj bazi, u statistici važe drugačija pravila, posebno s obzirom na to da je ovdje u igri više od 2.000 lokaliteta. Ovakvo odstupanje od prosjeka ukazuje na nekakav zajednički uzrok, ili više njih. Zašto bi se urbano zemljište u Aziji zagrevalo u prosjeku brže nego ono u Evropi?
Jedan dio odgovora se nameće sam – u zemljama kao što su Kina i Indija ima nesrazmjerno više novih urbanih zona nego u Evropi. Gledano iz satelita, urbani razvoj i izgradnja po prirodi “vuku” prosječni rast temperatura naviše.
Ali priča se ne završava tu. Matematički model koji su istraživači koristili otkrio je nezanemarljiv uticaj gradskog zelenila: u Evropi, u kojoj je ozelenjavanje gradova bilo širokog obima, model je pokazao da su ovi postupci smanjili rast prosečne dnevne temperature tla za oko 0,17 stepeni Celzijusa, tokom jedne decenije. Slično se izdvajaju i Japan i Novi Zeland, kao i neki gradovi u Kini.
Drugim riječima, ozelenjavanje, kao poznat metod ublažavanja posljedica klimatskih promjena, ima mjerljiv efekat i na temperaturu zemljišta.
U godinama koje dolaze, gradske i državne politike ozelenjavanja imaće samim tim podroban uticaj na kvalitet gradskog života. Da li ćemo živjeti u koraku sa promjenljivim uslovima, okruženi urbanim zelenilom, ili ćemo boraviti u usijanim betonskim “oazama”?
