Riječ je o značajnom arhitektonskom poduhvatu koji je rezultat rada stručnog tima sa Arhitektonskog fakulteta u Podgorici: prof. dr Veljka Radulovića, prof. dr Svetlane Perović, doc. dr Eme Alihožić Jašarović, dr Sanje Paunović Žarić i MSc Nemanje Milićevića. Njihov trud i inovativni pristup nagrađeni su prestižnim priznanjem za enterijer na 6. crnogorskom salonu arhitekture 2024, što je bio povod da sa autorima projekta razgovaramo o izazovima, kreativnim idejama i vizijama koje su oblikovale ovaj prostor.
Koliko je izazovno bilo postići ravnotežu između estetike i funkcionalnosti u ovom projektu?
Kreativni potencijal i pristup projektovanju unutrašnje arhitekture, u ovom slučaju, crpi snagu iz zatečenih prostornih prednosti i jednako ograničenja. Estetske vrijednosti prostora primarno su ostvarene kroz funkcionalno pročišćavanje zatečenog. Prostoru je bilo neophodno dodati program (sadržaj, život..), po kome je estetika medij u službi funkcije. Autori su pristupili metodi svođenja prostornih volumena i informacija na minimum. Upotrebom svega dva materijala, umirena je postojeća volumetrija, i istaknute ključne naslijeđene ambijentalne predispozicije. Težnja da se nove intervencije u prostoru dematerijalizuju, rezultirala je jednostavnošću arhitektonskog izraza, dodatnim isticanjem izvornog, u kome revitalizovana sinergija novog i zatečenog kreira novu – autentičnu sliku prostora.
Koje specifične arhitektonske ili građevinske intervencije biste istakli kao ključne za transformaciju hola?
Ključna intervencija je usmjerena na svođenje dezintegrisanog i denivelisanog centralnog prostora u jednu ravan. Ukidanjem denivelacije hol je objedinjen i povezan sa centralnim atrijumom, čime postaje kontinualan sa naglašenim centrom. Dodatna vrijednost dobijena je izjednačavanjem nivoa atrijuma/terase i hola, čime se dobija novi ekstenzivni, veoma prijatan i osvijetljen ambijent, ali i sasvim novo iskustvo njegovog korišćenja. Težište prostora je u centralnoj poziciji, koja je dodatno naglašena vertikalnim volumenom i koji se sagledava sa svih nivoa. Takav prostorni argument, dodatno je podcrtan polutransparentnom mrežom/bijelom opnom, koja prostoru daje monolitan i savremen izgled. Akcentovanjem volumena unutrašnjih atrijuma svjetlost je promovisana u glavnog protagonistu inspirativne i odmjereno teatralne atmosfere funkcionalnog težišta zgrade Tehničkih fakulteta. Uvođenjem nove „envelope“, blagim ali efikasnim intervencijama u geometriji, akcentovane su dimenzija i forma centralnog holskog trga. Dobijen je novi multifunkcionalni prostor, koji kao takav može biti u službi ne samo univerziteta, već i grada. Korigovanjem volumena unutar zatečene prostorne kompozicije, dobijeni su novi prostorni kapaciteti, koji će biti angažovani primarno za potrebe studenata. Jedna od njih je i univerzitetska knjižara koja zauzima centralnu poziciju u ulaznoj partiji, a koja je sa namjerom dizajnirana u intenzivnim tonovima, suprotno aromatskom pristupu oblikovanja ostatka enterijera. Kao ne manje bitnim, ističemo i funkcionalno prilagođavanje prostora licima sa smanjenom pokretljivošću.
Koliko je bilo izazovno raditi na prostoru koji ima dug istorijski i akademski značaj?
Intervencija na bilo kom objektu, bilo da je riječ o enterijeru ili eksterijeru, uvijek je izazov za arhitekte, ali i posebna odgovornost. Tim prije, što je riječ o arhitektonskom djelu izuzetne važnosti i neospornih arhitektonskih vrijednosti. Uvažavajući memorijske, ali i sentimentalne vrijednosti prema zatečenom prostoru koji ima dug istorijski i akademski značaj, pristupilo se izradi koncepta koji je za cilj imao brižljiv pristup očuvanju slojeva arhitektonskog nasleđa. Ovakav kontekst zahtijevao je dobro promišljenu intervenciju u unutrašnjosti velike i razuđene »školjke«. Različite spratne visine, nepravilni volumeni, fluidan i prostor sa nedostatkom unutrašnje kohezije, bio je inspirativan za adaptaciju i transformaciju u cjelosti, kako bi se dobio unificiran i funkcionalno unaprijeđen ambijent, koji je zadržao prvobitni karakter i strukturu. Sve to je i opredijelilo veoma senzitivan pristup, u kome je prvenstveno uvažen dominantan karakter prostora i očuvana njegova gramatika, koja se očitava u dodatnom akcentovanju i podcrtavanju snažne kasetirane betonske tavanice. Ključni cilj je ostaviti jasno vidljivim slojeve u prostoru i na taj način uvažiti prvobitni koncept, ali ga i učiniti savremenim, prilagodljivim potrebama sadašnjih i budućih generacija studenata, ali i posjetilaca.
Kako vidite ulogu modernog dizajna u unapređenju akademskog okruženja?
Ističemo važnost okruženja za boravak studenata, te je upravo jedan od ciljeva bio ponuditi im savremen i angažovan zajednički prostor. Pokušali smo da nađemo balans između serioznog pristupa koji definiše strogo akademsku funkciju, ali i sa druge strane, uz dozu ekstravagancije centralnog prostora, ali i ekstenzivnog dvorišta/atrijuma, ponuditi studentima motivišući i kreativni ambijent, koji stimuliše dodatne aktivnosti. Na ovaj način je ostvarena nova filozofija javnog unutrašnjeg prostora u akademskom ambijentu, nova galerija za prezentaciju raznolikih postignuća, kako akademskih tako i gostujućih. Dat je poseban dignitetet atmosferi svojstvenoj univerzitetskoj instituciji. Broj raznolikih izložbi, performansa i manifestacija koje su se desile u holu nakon otvaranja, u veoma kratkom roku, ali i svakodnevno disciplinovano korištenje prostora, dokaz su da je ideja koju je tim imao u startu, ispravna i da je „profunkcionisala“.
Šta za vas znači priznanje sa 6. crnogorskog salona arhitekture?
Priznanje struke i respektabilnog međunarodnog žirija su svakako važni za autorski tim i arhitektonski koncept, tim prije što se u obrazloženju žirija upravo prepoznaju svi složeni misaoni i kreativni procesi na realizaciji ovog veoma zahtjevnog zadatka. Ipak, ovo priznanje takođe dijelimo i razumijemo kao potvrdu da Univerzitet Crne Gore ima kapacitet da sa timom stručnjaka koji su angažovani sa različitih univerzitetskih jedinica, za veoma kratak period, realizuju ovaj izuzetno kompleksan kapitalni projekat i obezbijedi studentima i novim generacijama savremen i stimulativan prostor za edukaciju.
Foto izvor: Ilya Ivanov
