Pljevlja su eklatantan primjer kako tranziciona nepravda može učiniti jedno mjesto sa ogromnim resursima prilično nefunkcionalnim, ocijenio je premijer Dritan Abazović i dodao da ta opština treba da dobije vjetroelektrane i solarne elektrane i tako gradi nove vrijednosti.

On je na konferenciji Dijalog za pravednu tranziciju u Crnoj Gori, rekao da su Pljevlja opština koja je mnogo dala Crnoj Gori, a da im se vratilo jako malo ili ništa.

“Smatram da je to najbolji primjer kako nepravdena tranzicija funkcioniše u određenim državama“, kazao je Abazović na konferenciji koju su organizovali Nacionalni savjet za održivi razvoj Vlade i Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP).

On je ocijenio da država mora da ide ka zelenoj energiji, ali da to ne znači da postojeće kapacitete koje država ima može tek tako zanemariti.

“Termoelektrana (TE) Pljevlja je prošle godine, koja je bila krizna za energetiku, održala energetski sistem Crne Gore”, rekao je Abazović.

On je naveo da bi u Crnoj Gori bez TE Pljevlja imali totalni energetski slom, naročito u toku ljetnjih mjeseci, kada je najveći broj građana, odnosno turista na primorju.

Bez obzira na ekološku komponentnu koja je neosporno negativna, kako je naveo, tranzicija koja treba da se desi u Pljevljima, mora da se desi na način na koji će TE Pljevlja izabrati model kako da se prilagodi savremenim standardima.

“Vjerujem da će pored rekonstrukcije i modernizacije, TE Pljevlja ići ka modelu da se odradi elektrana na biomasu i da se potencijali koje opština Pljevlja ima stave u funkciju energetske efikasnosti”, rekao je Abazović.

On je kazao da pština Pljevlja treba da dobije vjetroeletrane i solarne elektrane i da na taj način gradi nove vrijednosti kada je u pitanju energetika.

Abazović je podsjetio da je Evropska unija (EU) prošle godine promijenila politiku koja se odnosila na TE. Ta politika je, kako je dodao, bila veoma restriktivna prije agresije Rusije na Ukrajinu.

“Nakon što se desila agresija, počele su priče da ipak treba odložiti rokove za gašenje TE, jer bi to izazvalo veliki energetski haos širom Evrope“, naveo je Abazović.

Crna Gora, prema njegovim riječima, mora da ima poseban oprez prema gašenju, odnosno tranziciji određenih energetskih objekata, jer država nije dio gasovoda, niti ga koristi za svoju privredu i stanovništvo.

“Zbog toga sam ipak optimističan i kada je u pitanju TE Pljevlja i budući razvoj te opštine, ali tvrdim da je to grad koji je pretrpio najveću nepravdu od države, ne adresirajući ni na koga posebno odgovornost u prethodnih 30-40 godina“, kazao je Abazović.

On je naveo da se pravedna tranzicija ne odnosi samo na Pljevlja, nego i na druge segmente.

Crna Gora je, kako smatra, zemlja koja je bogomdana, kada je u pitanju energetika.

“Moramo da koristimo bolje svoje potencijale. Većina gradova ima preko 230 sunčanih dana. Moramo da pravimo institucije koje su ekološki i energetski efikasne i da krenemo u sistem panelizacije škola. Nevjerovatno da škole nemaju motive da budu dio sistema postavljanja solarnih panela“, saopštio je Abazović.

On je rekao da gro investicionog ciklusa, makar iz kapitalnog budžeta, mora da ide prema sjeveru.

“Razumijem ljude koji govore da tamo gdje se više zarađuje, treba više da se investira. Mislim da smo mala zajednica da bismo sebi dozvlili takav luksuz. U suprotnom, napravićemo potpuno efekat koji je neprimjeren, omogućićemo da svi ljudi tražeći bolje uslove života, odu iz države i ostave sjever prazan ili sa starijim stanovništvom“, naveo je Abazović.

On je rekao da se Crna Gora mora otvarati prema susjedima i poboljšati inratstrukturu koja ide u zemlje regiona, jer drugačije neće stvoriti uslove da ljudi vide svoj u budućnost na sjeveru države.

“Turistički kapaciteti su važni, stavljajući ih u funkciju kroz otvaranje novih radnih mjesta, jer da bi ljudi ostajali moraju negdje da rade. Neophodno je koristiti određena prirodna bogatstva“, smatra Abazović.

Stalna predstavnica UNDP-a u Crnoj Gori, Daniela Gašparikova, kazala je da vjeruje da postoje prilike koje sa sobom može da donese pravedna tranzicija.

“I sigurno može da donese nadu za čistiju životnu sredinu, dostojanstvena radna mjesta, dodatne iskorake na iskorjenjivanju siromaštva i da nas dovede bliže pravičnijem i prosperitetnijem društvu“, rekla je Gašparikova.

Ona je pozdravila uspostavljanje Nacionalnog savjeta za održivi razvoj i radne grupe u njegovom sklopu na temu pravedne tranzicije.

Gašparikova je navela da ta radna grupa ima za cilj da objedini sve relevantne partnere u sklopu jednog mehanizma upravljanja kako bi se osiguralo da tranzicija bude vođena i da ima adekvatnu dinamiku, kao i da niko ne bude izostavljen.

“Uz povjerenje u proces i uzajamno povjerenje moći ćemo da realizujemo nova radna mjesta. Vjerujem da će se to u budućnosti desiti i kada su u pitanju Pljevlja“, saopštila je Gašparikova.

Ona smatra da su dijalog i uzajamno slušanje radnika, preduzeća, predstavnika lokalne i nacionalne uprave, sindikata i civilnog društva, nešto što omogućava sistematsku dugotrajnu promjenu jer, kako je kazala, status quo više ne predstavlja opciju.

“U krajnjem, riječ održiv sa sobom nosi trostruku korist – da ljudi imaju prihode, da koriste nove, drugačije prilike za zapošljavanje, da se uz pomoć novih tehnologija smanjuju emisije gasova sa efektom staklene bašte i da se uvede proizvodnja toplote i energije, i da se štiti zdravlje ljudi“, rekla je Gašparikova.

Prema njenim riječima, da je tranzicija laka, već bi bila sprovedena.

“Uz ostale međunarodne partnere i EU, i države kakva je Slovačka, UNDP ostaje uz vas na ovom putu“, poručila je Gašparikova.

Prema njenim riječima, tranzicija se neće desiti preko noći, ni u roku od godinu ili čak i pet.

“Međutim, ako počnemo danas, imaćemo vremena da prođemo kroz faze planiranja, organizovanja i implementacije na organizovan način“, rekla je Gašprikova.

Rukovodilac saradnje u delegaciji EU u Crnoj Gori, Yngve Engstroem, kazao je da je dijalog između nacionalnih i međunarodnih partnera važna početna tačka da se postigne klimatska neutralnost ekonomije.

“Svi smo svjesni značaja procesa pravedne tranzicije u Crnoj Gori i koliko je ta tema važna za opštinu Pljevlja, ali i za cijelu državu“, rekao je Engstroem.

On je naveo da je region Pljevalja prepoznat kao jedan od 17 sa najvećom proizvodnjom uglja u Evropi.

“I naša zajednička obaveza je da djelujemo. Da pomognemo da se prebacimo na čistu energiju, da zaštitimo životnu energiju od koje svi živimo i da ponudimo nove mogućnosti da se olakša socio-ekonomski uticaj ove tranzicije“, kazao je Engstroem.

On je poručio da je dobrobit građana u samoj srži ciljeva EU.

“Zeleni plan EU je prije svega strategija rasta. Cilj nam je da to postignemo na teritoriji EU, da to proširimo van naših granica i da od toga koristi imaju zemlje kandidati. Vi ste prvi na redu“, saopštio je Engstroem.

On je naveo da je stvarni trošak zagađenja, uključujući i emisije ugljen-dioksida (CO2), mnogo veći od troška tranzicije.

Engstroem je rekao da je uloga EU da ponude savjet i da dovedu različite instrumente, da se podstakne ekonomski razvoj i nove investicije i da se obezbijede finansije.

“Najviše finansija došlo bi sa članstvom, pa je vrijeme da se ubrza proces pridruživanja ka EU“, poručio je Engstroem.

Predsjednik Opštine Pljevlja, Rajko Kovačević, saopštio je da je lokalno rukovodstvo potvrdilo posvećenost pravednoj tranziciji i da je to jedina opština regiona u kojoj su pripreme za izbor pravedne tranzicije u toku.

Kovačević je naveo da TE Pljevlja proizvodi 35-40 odsto ukupne električne energije u državi, a da sa Rudnikom uglja zapošljava preko 1,5 hiljada ljudi, što je blizu 30 odsto ukupno zaposlenih u Pljevljima.

“Ti podaci govore koliko je važno podržati proces zelene tranzicije sa jedne, a opet koliko je proces složen sa aspekta njegovog prihvatanja, sa druge strane“, rekao je Kovačević.

On je dodao da je važno da se otvori dijalog i pruže sve informacije građanima i privredi.

“Osnovna potreba opštine Pljevlja, koja je već opterećena ekonomskim, socijalnim i ekološkim problemima, je da se zelena energetska tranzicija sprovede na pravedan način i da to bude nova strategija razvoja Opštine“, kazao je Kovačević.

Kovačević je rekao da su zbog toga, uz stručnu i finansijsku pomoć partnera iz Kancelarije programa UN za razvoj u Crnoj Gori, započeli pripreme prvenstveno kroz uspostavljanje lokalne platforme pravedne tranzicije u Pljevljima.

On je naveo da je nosilac te lokalne platforme Kreativni hab, osnovan uz podršku UNDP i Ministarstva finansija Slovačke.

Kovačević je kazao da Opština ulaže značajna sredstva i napore u pogledu razvoja mjera energetske efikasnosti i dekarbonizacije.

On je dodao da kroz mjere povećanja energetske efikanosti, stimulisanja otvaranja radnih mjesta u poljoprivredi, zanatstvu i turizmu, kojima u praktičnoj ali u psihološkoj ravni, pomažu građanima od zavisnosti od uglja Rudnika uglja i TE Pljevlja.