Rast crnogorske ekonomije u trećem kvartalu trenutno nije moguće preciznije procijeniti, jer nema mnogo objavljenih indikatora, saopštili su iz Centra za ekonomske i evropske studije (CEES) i dodali da se zbog toga ne može dati izvjesnija procjena ovogodišnjeg rasta.

„Izvjesnije procjene kretanja u trećem kvartalu biće moguće nakon objavljivanja većine kratkoročnih indikatora do kraja novembra. Na osnovu te procjene, biće moguća vrlo pouzdana procjena rasta za čitavu ovu godinu“, rekli su predstavnici CEES-a agenciji Mina-business.

Ipak, kako su kazali, nekoliko indikatora ukazuje na niži rast nego u prvoj polovini godine.

„Prvo, industrijska proizvodnja je stagnirala u julu i avgustu. Očekuju se dobri rezultati turističke privrede, iako nešto slabiji početak glavne sezone i loše vremenske prilike u septembru mogu uticati na smanjenje očekivanih turističkih prihoda na nivou cijele godine“, rekli su iz CEES-a.

Može se, kako su naveli, očekivati i smanjenje realne potrošnje domaćinstava u odnosu na prvu polovinu godine, zbog smanjenja raspoloživog dohotka uslijed visoke inflacije, dok bi potrošnja države i investicije stagnirale.

Izvoz i uvoz robe i usluga bi takođe imali znatno niže stope u odnosu na prvu polovinu godine.

„Sve ovo bi donekle smanjilo stope rasta u drugoj polovini ove godine na nivou procjena rasta Međunarodnog monetarnog fonda i Svjetske banke. Smatramo da je procjena Evropske banke za obnovu i razvoj o rastu crnogorske ekonomije za ovu godinu manje realistična“, rekli su iz CEES-a.

Iz CEES-a su komentarisali procjene rasta crnogorske ekonomije za ovu i narednu godinu, koje su u posljednje vrijeme objavili MMF, SB i EBRD.

Kada je u pitanju ova godina, MMF je u najnovijim oktobarskim prognozama povećao procjenu rasta crnogorske ekonomije na 7,2 odsto, a SB na 6,9 odsto. EBRD je zadržala projekciju rasta crnogorske ekonomije za ovu godinu na 3,7 odsto.

„Procjena realnog rasta crnogorskog bruto domaćeg proizvoda od 7,2 odsto, koju je dao MMF, zasnovana je na ostvarenju rasta u prvoj polovini godine od 10,3 odsto i procjeni da će naša ekonomija u drugoj polovini godine rasti 5,1 odsto“, rekli su iz CEES-a.

SB je, kako su kazali, procijenila rast u drugoj polovini godine na 4,6 odsto, a na nivou godine 6,9 odsto, dok je procjena EBRD za cijelu ovu godinu zasnovana na padu realnog BDP-a u drugoj polovini godine od 0,8 odsto.

„Procjena EBRD za ovu godinu i projekcije za narednu, ipak, ne uključuju podatke o rastu BDP-a za drugi ovogodišnji kvartal, jer je izvještaj EBRD objavljen nešto ranije“, dodali su iz CEES-a.

CEES je, polazeći od podataka o rastu ekonomije u prvoj polovini ove godine, početkom oktobra objavio svoje procjene raspona realnog rasta crnogorskog BDP-a za ovu godinu između 5,4 i 6,5 odsto, što implicira rast u drugoj polovini godine od dva do četiri odsto.

Na pitanje da li bi prognoze trebalo uzimati sa rezervom, s obzirom na to da se kriza izazvana ratom u Ukrajini i još prisutnom pandemijom sve više pojačava, iz CEES-a su odgovorili da je neizvjesnost, kada su u pitanju projekcije za narednu godinu, pored navedena dva faktora rezultat i drugih.

„Visoka inflacija uzrokovana povećanjem cijena hrane i energenata i smanjenjem raspoloživog dohotka, kao i povećanje kamatnih stopa velikih svjetskih centralnih banaka i time rasta stopa na zaduživanje, uticaće na kretanja u narednoj godini. To su faktori koji mogu dovesti do značajnih teškoća u refinansiranju crnogorskog duga i izvršenju budžeta, kako u ovoj tako i u narednim godinama“, upozorili su iz CEES-a.

Kako su objasnili, povećane kamatne stope utiču na sve sektore ekonomije kroz otežano zadužavanje i teškoće u otplati duga s promjenljivim kamatnim stopama.

„Ovo je naročito zabrinjavajuće kada znamo da potrebe za finansiranjem budžeta u narednoj godini iznose oko devet odsto BDP. Stoga je, imajući u vidu brojne neizvjesnosti na globalnom nivou i nepovoljnu fiskalnu situaciju u Crnoj Gori, u našoj zemlji potrebno voditi obazriviju fiskalnu politiku, koja će dovesti do smanjenja javnog duga u kombinaciji sa strukturnim politkama koje podržavaju ekonomski rast“, rekli su predstavnici CEES-a.

Oni su zaključili da su projekcije MMF-a, SB i EBRD-a o rastu crnogorske ekonomije u narednim godinama pravljene u nešto optimističnijem osnovnom scenariju, s visokim rizikom da rast ekonomije može biti i znatno niži.

CEES, koji ima sjedište u Podgorici, je nevladina, neprofitna, nezavisna organizacija, posvećena unapređenju javne politike u procesu evropskih integracija za održivi, inkluzivni, zeleni i otporni socio-ekonomski razvoj i postizanje ciljeva održivog razvoja Crne Gore i Zapadnog Balkana.