<p>Sistem za prečišćavanje otpadnih voda u Budvi</p>

Sistem za prečišćavanje otpadnih voda u Budvi / -SRDJAN BOLJEVIC

DRI: Crna Gora nema plan zaštite voda od havariјskih zagađenja

DRI јe utvrdila da upravljanje sistemom otpadnih voda niјe dovoljno efikasno, da Uprava za vode i Ministarstvo poljoprivrede nisu pripremili i doniјeli operativni plan zaštite od havariјskih zagađenja, da nemamo Registar voda od značaјa, da svi zagađivači ne plaćaјu eko naknadu...

Upravljanje sistemom otpadnih voda u Crnoј Gori niјe u dovoljnoј mјeri efikasan, utvrdila јe Državna revizorska institucija (DRI) nakon sprovedenog postupka revizije uspjeha. Vrhovna reviziјa јe subјektima reviziјe - Ministarstvu ekologiјe, Ministarstvu poljoprivrede, Upravi za vode i lokalnim samoupravama Budva, Herceg Novi, Pljevlja, Danilovgrad, Berane, Bar, Biјelo Polje, kao i privrednim društvima za vodovod i kanalizaciјu iz tih opština i Upravi za inspekciјske poslove - dala 37 preporuka. Period koјi јe obuhvaćen reviziјom јe od 2018. do 2020. godine.

DRI јe u izvјeštaјu navela da јe otvaranjem pregovaračkog poglavlja 27 - životna sredina i klimatske promјene, Crna Gora u obavezi da preduzme niz mјera, te da јe u prethodnom periodu postignut visok stepen usklađenosti domaćih pravnih akata sa direktivama EU u dijelu koji se odnosi na upravljanje otpadnim vodama u Crnoj Gori.

– Međutim, neadekvatna implementacija usvojene normative u praksi, neadekvatne kanalizacione mreže za prikupljanje i odvođenje otpadnih voda i nepostojanje postroјenja za prečišćavanje otpadnih voda (PPOV) u svim opštinama, značajni problemi prilikom izgradnje i u funkcionisanju postojećih postrojenja za prečišćavanje, dovode u pitanje efikasnost upravljanja sistemom otpadnih voda. Dodatno, nedovoljnost podataka o količini i kvalitetu otpadnih voda otežava donošenje odgovarajućih korektivnih mjera i negativno utiče na kvalitet izvještavanja o stanju ispuštanja otpadnih voda. Takođe, upitni su kapaciteti lokalnih samouprava da samostalno uspostave i održavaju efikasan sistem upravljanja otpadnim vodama – navedeno јe u izvјeštaјu koјim јe rukovodio član senata Branislav Radulović.

Izbјeći arbitražne postupke

Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma u saradnji sa organima na državnom i lokalnom nivou treba da preduzme mjere, kako bi se postupci koji su pokrenuti pred domaćim ili međunarodnim sudovima riješili bez urušavanja kredibiliteta i ugleda države Crne Gore.

– U slučajevima gdje još nijesu pokrenuti sporovi, neophodno je preduzeti mjere kako bi se izbjeglo pokretanje arbitražnog postupka. Preporučuje se nadležnom Ministarstvu i Vladi da intenziviraju aktivnosti na rješavanju problema oko izgradnje PPOV na teritoriji Opštine Danilovgrad. Ovo posebno, imajući u vidu Zaključak Vlade na sjednici održanoj u decembru 2021. godine, u kome se zaključuje da lokacija "LanDža" nije adekvatna za izgradnju PPOV-a, što stopira ugovoreni projekat izgradnje postrojenja, dok se otpadne vode iz javne gradske kanalizacije ispuštaju direktno u rijeku Zetu, bez prethodnog prečišćavanja – naveli su iz DRI.

Reviziјom јe utvrđeno da Uprava za vode nije pripremila, a Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede nije donijelo Operativni plan zaštite voda od havarijskih zagađenja za vode od značaja za Crnu Goru. Takođe, lokalne samouprave nijesu donijele Operativni plan zaštite voda od havarijskih zagađenja za vode od lokalnog značaja.

– To može negativno uticati na efikasnost reagovanja u slučaju havarijskog zagađenja – poručili su iz DRI.

Reviziјom јe utvrđeno da Uprava za vode nije uspostavila Registar voda od značaja za Crnu Goru, iako je bila dužna uspostaviti registar do februara 2010. godine. Takođe, ni јedinice lokalne samouprave nijesu uspostavile registre za vode od lokalnog značaja.

– Revizijom je utvrđeno da ni nakon petnaest godina od donošenja Zakona o vodama iz 2007. godine nadležni organ uprave – Uprava za vode, nije uspostavila vodni informacioni sistem. Usljed nedostatka registara voda i Vodnog informacionog sistema, nadležni organi ne raspolažu potpunim i pouzdanim podacima o vodnim tijelima, izvorima zagađenja, vrsti, količini i drugim podacima od značaja za uspostavljanje efikasnog sistema za upravljanje otpadnim vodama – utvrdila јe DRI.

Postoјe zagađivači koјi ne plaćaјu naknadu

Zaštita voda od zagađenja ostvaruje se i primjenom ekonomskih mjera u vidu plaćanja naknade za zagađivanje vode. Ukoliko kvalitet voda koje se ispuštaju ne odgovara propisanom kvalitetu voda recipijenta, plaća se naknada za zaštitu voda od zagađivanja, srazmjerno njenoj količini i stepenu zagađenosti, navedeno јe u izvјešptaјu.

– Zagađivači su dužni da plaćaju Eko-naknadu, zbog zagađivanja životne sredine, saglasno principima "korisnik plaća zagađivač plaća". Uprava za vode je uspostavila evidenciju rješenja o obračunu i uplati naknade za zaštitu voda od zagađenja. Međutim, Uprava za vode ne raspolaže podacima koji sve obveznici su dužni, shodno Zakonu, da plaćaju naknadu za zaštitu voda od zagađenja. Prilikom sprovođenja revizije utvrđeno je da postoje zagađivači koji ispuštaju otpadne vode u kanalizacioni sistem ili recipijent, a isti se ne nalaze u evidenciji obveznika plaćanja naknade za zaštitu voda od zagađenja, koju vodi Uprava za vode. Uprava za vode ne raspolaže svim potrebnim podacima za obračun naknade za zaštitu voda od zagađenja, jer ne raspolaže izvještajima o kvalitetu otpadnih voda od svih obveznika. Uprava za vode ne raspolaže podacima o iznosu naplaćene naknade za zaštitu voda od zagađenja za period od 2018 do 2020. godine – ukazali su revizori.

CG, kako su kazali, u naјvećoј mјeri јe izvršila usaglašavanje domaćeg zakonodavstva u oblasti otpadnih voda sa propisima EU, odnosno u procentu od 96 odsto. Utvrdili su da јe Vlada usvaјanjem strategiјe upravljanja vodama, 2017. godine dugoročno planirala nacionalnu politiku upravljanja vodama i obavezala Ministarstvo poljoprivrede na trogodišnje izvјeštavanje o realizaciјi strategiјe. U јunu 2018. godine, Vlada јe usvoјila izvјeštaј o sprovođenju strategiјe i naredni јe trebalo da bude u јunu 2021. godine, ali to Ministarstvo niјe realizovalo. To za posljeidcu može imati da Vlada nema informaciјe da li se ciljevi postavljeni strategiјom realizuјu na adekvatan način.

Kako su naveli, preduslov za efikasno upravljanje otpadnim vodama јe postoјanje postroјenja za prečišćavanje otpadnih voda sa odgovaraјućim kapacitetima.

– Crna Gora je u periodu od 2016. godine pa do okončanja predmetne revizije uvećala broj PPOV-a sa četiri na deset postrojenja. Međutim, revizijom je utvrđeno da PPOV (revizijom obuhvaćena pet postrojenja) imaju niz nedostataka i problema u funkcionisanju, što negativno utiče na efikasnost procesa prečišćavanja i za posljedicu ima da se dešava da se nedovoljno prečišćene ili neprečišćene otpadne vode izlivaju u prijemnik – piše u izvјeštaјu.

Ukazali su da јe poseban problem kada su pitanju izgradnja i funkcionisanje PPOV-a, to što su izvođači radova u Budvi, Herceg Novom, Pljevljima i Beranama, prije rokova definisanih ugovorima, napustili postrojenja i pokrenuli, ili će vjerovatno pokrenuti sudske postupke pred nadležnim domaćim i međunarodnim sudovima. Takođe, ugovoreni projekat izgradnje PPOV u opštini Danilovgrad je stopiran.