U poznatoj ediciji "Srbija 1914-1918", ugledne izdavačke kuće"Prometej"iz Novog Sada i cijenjene Radio-televizije Srbije iz Beograda, zapaženo mjesto zauzima i knjiga "Za bolje dane" koja je objavljena ove godine, a čija je autorka Darija Karađorđević (Majra Abigejl Pankharst). S obzirom da je nedovoljno poznata, pitanje koje će se odmah nametnuti moglo bi da glasi: ko je bila Darija Karađorđević? Najbolji odgovor dao je Miloš Urošević u pomenutoj knjizi, na njenom kraju, kroz tekst "O jednoj zaboravljenoj kneginji": "Majra Abigejl Pankharst (Myra Abigail Pankhurst, kasnije Darija Karađorđević, 21. 3. 1859 – 26. 6. 1938) je bila američka igračica golfa koja se takmičila na Ljetnjim olimpijskim igrama 1900. godine u Parizu, i u ženskoj konkurenciji osvojila bronzanu medalju. Trećim brakom sa knezom Aleksom Karađorđevićem stekla je titulu kneginje Srbije. Rođena je u gradu Klivlendu, u američkoj saveznoj državi Ohajo, kao kći Marije Lujze rođene Kots (Maria Louise Coates) i Džona Fostera Pankharsta (John Foster Pankhurst), američkog krupnog industrijalca".
Miloš Urošević dalje navodi da je princ Aleksa Karađorćević (1859-1920), "neuspješni pretendent na presto Srbije", bio stariji sin princa Đorđa Karađorđevića (1827-1884) i Sarke Anastasijević (1832/7-1931), a da je Majra kada se sa njim vjenčala 11. juna 1913. godine u ruskoj pravoslavnoj crkvi u Parizu, prešla u pravoslavlje i uzela ime Darija:
Tokom Prvog svjetskog rata je zajedno sa mužem, knezom Aleksom, otišla u Srbiju. Ona je otvorila bolnicu u Vrnjačkoj Banji, gdje je njegovala ranjenike. Zajedno su učestvovali u povlačenju sa srpskom vojskom i Vladom kroz Albaniju. Ona je o tome napisala knjigu For the better hour, koja je objavljena u Londonu 1917, svoje drugo izdanje doživjela je 2018. godine, a sada se prvi put prevodi i objavljuje na srpskom jeziku u izdanju izdavačke kuće "Prometej" iz Novog Sada, pod imenom "Za bolje dane".
Knjiga "Za bolje dane" sadrži devetnaest poglavlja, a uz uvijek ljubazno odobrenje gospodina Zorana Kolundžije, direktora "Prometeja", iz njekih od navedenih poglavlja prenijećemo najinteresantnije detalje.
***
Tokom prvih mjeseci ovog Velikog rata naša kuća je bila u Vranjskoj Banji, malom mjestu na glavnoj pruzi Beograd– Solun. Smještena malo jugoistočno od Niša, leži ušuškana u prekrasnoj dolini balkanskog lanca planina, koje čine liniju razgraničenja između Srbije i Bugarske. Put od stanice do sela, udaljen oko tri milje, s obije strane okružuju veličanstvena stabla divljeg kestena, koji su posađeni gusto jedan uz drugog, a koji s isprepletenim granama prave slikoviti neprekinuti zaklon.
Kroz raskošno zelenilo ljeti probija sunce, praveći mrežu hladnog zaklona i sunčanih zraka. U jesen se pejzaž mijenja, zelenilo dobija zlatnožute nijanse, čije blaženstvo podsjeća na oreol oko glava svetaca na ranovizantijskim slikama. Ovaj seoski put je takođe lijep, u snažnom kontrastu, kada mraz i snijeg prekriju drveće, a dijamantsko sunce baca svoj sjaj na pejzaž. Malo selo me je, dok su mu drveće i kuće bili prekriveni laganim lapavičastim snijegom, podsjetilo na neobične zimske božićne čestitke iz moje mladosti. Riječica koja teče kroz ovo selo uveliko doprinosi njegovom šarmu, kao i njegovom materijalnom blagostanju; jedan od njenih izvora, temperature 90° Reomira, ima snažna ljekovita svojstva, i, prije pojave željeznice, bogati Turci iz Carigrada su kočijama prelazili ovu veliku razdaljinu, kako bi se služili vodom. Zanimljivo je da se ovdje nalazi veoma dobro kupalište, s udubljenim mermernim bazenima, u starom rimskom stilu. […]
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)
