Oleg Filipović / -MARKO STOJANOVIC

Filipović: Treba kreirati novi penzioni sistem

Finansijski analitičar Oleg Filipović kaže da je, između ostalog, neophodno uraditi reviziju penzionog fonda, tehnički ga osavremeniti, licencirati menadžere za upravljanje državnim penzionim fondom.

Finansijski analitičar Oleg Filipović kaže da kada pričamo o reformi penzionog sistema i najavi implementacije programa "Evropa sad 2", a još uvijek bez konkretnih informacija i najavljene fiskalne reforme, možemo samo pretpostavljati kako će izgledati transformacija postojećeg penzionog sistema u tzv. dvostubni penzioni sistem, što je najavio ministar finansija pozivajući se na takav sistem i proces realizovan u Sjevernoj Makedoniji.

– Mi moramo poći, prevashodno, od našeg penzionog fonda, koji ima ulogu fonda, ali nije klasičan penzioni fond, i postaviti pitanje kako ga reformisati. U ovom momentu, naš penzioni fond je u minusu od 60 miliona eura na godišnjem nivou, sa glomaznom aparaturom i bez mogućnosti investiranja. Postoji više modela transformacije ovakvog penzionog fonda u realan fond. Po mom mišljenju neophodno je uraditi reviziju penzionog fonda, tehnički osavremeniti penzioni fond, licencirati menadžere za upravljanje državnim penzionim fondom, automatizovati procese unutar penzionog fonda koji bi doveli do efikasnijeg rada samog fonda i definisati ko vrši kontrolu rada državnog penzionog fonda.

Smatram da penzioni fond, iako je u državnom vlasništvu, mora biti kotiran na berzi, mora izdavati godišnje izveštaje i biti pod permanentnom kontrolom, u ovom slučaju Komisije za hartije od vrijednosti – kaže Filipović.

On ističe da su do sada ljudi koji su upravljali penzionim fondom u periodu do 2020. godine donosili odluke zbog kojih je on gubio značajna sredstva na godišnjem nivou.

– Eklatantan primjer je i privatizacija trajekata Crne Gore koji je bio u vlasništvu Penzionog fonda, a zahvaljujući lošim odlukama prodat je po jeftinoj cijeni. Kada bismo uradili kratku analizu, vidijeli bismo da se izgubljena dobit usled privatizacije u prethodnom vremenskom periodu kretala od 80 do 100 miliona eura. Takođe, mišljenja sam i da svaki fond, bez obzira da li je u vlasničkoj strukturi državni ili privatni, mora izdavati godišnje izvještaje o svom poslovanju, svojim investicijama i profitu ili minusu koji napravi u tom vremenskom periodu, i takve izvještaje elektronski slati svakom od članova fonda – kazao je ovaj finansijski analitičar.

Smanjiti špekulativni pristup

Naš sagovornik ističe da je neophodno definisati razlike i smanjiti mogućnost špekulativnog pristupa datom tržištu, pri čemu misli na tržište osiguranja, i striktno definisati usluge koje mogu prodavati osiguravajuće kuće, a da se ne poklapaju sa uslugama koje prodaju privatni penzioni fondovi.

– Privatni penzioni fondovi u smislu investiranja moraju biti pod permanentnom kontrolom. Oni obično investiraju sredstva u nisko rizične hartije od vrijednosti sa minimalnom stopom interesa. Da bi ovakav sistem uspio, potrebno je kreirati novo tržište, novi penzioni sistem, poboljšati kontrolu kako državnih, tako i privatnih penzionih fondova, a sve da bi se izbjegli negativni efekti koji su se pojavili, između ostalog, i u Sjevernoj Makedoniji – kaže Filipović.

On dodaje da reforma državnog penzionog fonda, a pozivajući se na solidarnost, može biti realizovana i kroz formiranje više fondova u državnom vlasništu, tako da npr. sistem zdravstva ima svoj penzioni fond, sistem prosvjete svoj, sistem vojske i policije svoj itd.

– Na ovaj način bi ta vrsta solidarnosti došla do punog izražaja, a ti fondovi bi bili prihvatljiviji i za ljude koji plaćaju doprinose zato što bi u svakom momentu znali ne samo koliko uplaćuju, već bi imali i direktan uticaj i mogućnost kontrole i sopstvenih sredstava i investicija takvog fonda. Drugi stub, po najavama, trebalo bi da predstavljaju privatni penzioni fondovi i ako donesu odluku da koriste taj makedonski sistem, to bi u suštini značilo obaveznost plaćanja jednog procenta u privatni penzioni fond. Osnovno pitanje u pogledu tržišta penzionih fondova je kako oživjeti to tržište. Smatram da je neophodna izmjena Zakona o osnivanju privatnih penzionih fondova – rekao je Filipović.