Da li želite da se Opština Pljevlja odvoji od Crne Gore i formira posebnu i nezavisnu državu?, pitanje je koje će se naći na glasačkom listiću referenduma, koji bi uskoro trebalo da bude organizovan u ovom gradu, na sjeveru države.
Izrevoltiran odnosom državne vlasti prema Pljevljima, inicijativu je pokrenuo Milorad Mitrović, iz ekološkog pokreta Breznica.
“Vrijeme je da imamo nezavisnu državu i budžet koji ćemo trošiti kako nama odgovara. Novac se decenijama izvlači iz našeg prirodno bogatog grada i odlazi Vladi koja ulaže u razvijanje Podgorice, dok naši ljudi ili bježe ili grcaju u siromaštvu”, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Mitrović.
I predsjednik Opštine Pljevlja Dario Vraneš saglasan je da se iz Pljevalja samo uzima novac a da građanima ne ostaje ništa.
Na vlasti u Pljevljima decenijama je bila Demokratska partija socijalista, doskorašnjeg predsjednika Mila Đukanovića koji su optuživani za “loš odnos prema Pljevljima”.
Na talasu promjene vlasti na državnom nivou avgusta 2020. prosrpskog Demokratskog fronta, Demokrata i Građanskog pokreta URA, vlast u ovom gradu preuzela je koalicija na čelu sa nedavno rasformiranim prosrpskim Demokratskim frontom.
‘Život Pljevljaka u Pljevljima je nepodnošljiv’
Pljevlja, rudarski grad na sjeverozapadu Crne Gore, ima oko 25.000 stanovnika.
Opština, bogata prirodnim resursima, energetski je i industrijski centar države.
U njoj se nalaze Termoelektrana i Rudnik uglja, stub energetskog sistema.
“Iz Termoelektrane Pljevlja za Podgoricu svako jutro žicama (struje) ode 550.000 eura. Da ne pominjem ugalj, druge rude, drvo”, kaže Mitrović.
Uprkos ovome, gotovo svaki dvadeseti stanovnik ovog grada živi od socijalne pomoći.
“Otcjepljenje je jedini način da se građani spasu od ekstremnog siromaštva a prirodno najbogatija opština, od potpune ekološke i ekonomske propasti.”
Kako kaže, život u Pljevljima postao je nepodnošljiv:
“Eksploatišu nas kao bogati najsiromašnije države Afrike. Ovo mora da prestane.”
“Pasoš će nam biti sive boje garant”, kaže Igor, sagovornik RSE, uz aludiranje na veliku zagađenost vazduha u tom gradu.
Odustajanje od izgradnje bolnice ‘kap u punoj čaši’
Zbog rada Termoelektrane, Rudnika uglja, ali i preko 4.000 ložišta u zimskom periodu, vazduh u Pljevljima je višestruko zagađeniji od dozvoljenog.
Prema posljednjim podacima od prije pet godina bilo je 214 oboljelih od kancera pluća, 30 više nego tri godine ranije.
Uprkos ovome, Vlada Crne Gore odlučila je da novac za izgradnju nove zgrade bolnice u Pljevljima, za koju je planirano više od pola miliona eura rasporedi na “tekuće projekte” u Nikšiću i Rožajama – lokalnu televiziju i izgradnju ski-centra.
“U Pljevljima ljudi umiru kao na traci ali sve je važnije od zdravlja Pljevljaka. Nadam se da će ovo pokrenuti građane na razmišljanje.”
Naime, postojećoj Bolnici u Pljevljima, paviljonskog je tipa, nedostaje kadra a postojeći radi na instrumentima starim 60 godina. Za sve intervencije i specijalističke pregledi, građani se upućuju u Podgoricu.
Obrazlažući odluku premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović kazao je da Bolnica nema projekat za izgradnju i da je zato novac preusmjeren:
“Trideset, četrdeset godina prethodna vlast jedan ekser nisu stavili u bolnicu a ova Vlada ne može da gradi bolnicu bez projekta.”
Šta kažu građani?
“Kroz Pljevlja ćemo, izgleda, ubrzo nositi pasoš”, šaljiv je komentar našeg sagovornika Igora.
Igor je jedan od malobrojnih koji nije napustio rodni grad nakon srednje škole.
Tu je osnovao porodicu i, kako kaže za RSE, vjerovao da će se nešto promijeniti.
“Na ovom referendumu bih glasao za otcjepljenje. Ova vlast uz neke sitne pomake, kao i prethodna tridesetogodišnja samo obećava, a ništa ne radi. Bogatstva naše opštine se valorizuju u Vladi, i za Podgoricu, a Pljevljima ostaju mrvice.”
Posljednji potez Vlade i za Igora je bila kap u punoj čaši.
“Znate kako kaže moj drug koji radi u pljevaljskoj službi Hitne pomoći? Nama će samo trebati dosta vozila da vozimo pacijente za Podgoricu jer u Pljevljima neće biti niti ljekara ni aparata.”
‘Grad iz kojeg se odlazi s kartom u jednom smjeru’
Zbog ogromnog zagađenja koje emituje ovaj industrijski grad, godinama u Pljevljima više ljudi umire nego što se rađa. Po negativnom prirodnom priraštaju ta sredina daleko je ispred ostalih opština u Crnoj Gori.
Prema rezultatima popisa iz 2011. godine, u Pljevljima je živjelo 30.786 stanovnika, 5.000 manje nego na popisu 2003., a čak 16.000 manje nego 1971.
Željko je jedan od onih koji je nakon gimnazije otišao u susjednu Srbiju, gdje je završio fakultet a nakon toga se zaposlio i ostao.
“Pokrenuo sam svoj biznis, a uz to radim i u jednoj državnoj firmi. Nikada se ne bih vratio u Pljevlja, iako sa nelagodom gledam šta se tamo radi. Biće to na kraju jedan grad bez ljudi.”
Kako kaže Mitrović, političke odluke kreirane u Podgorici “napravile su od Pljevalja koloniju i kasabu iz koje ljudi bježe glavom bez obzira”.
“Mladi nam odlaze sa kartom u jednom pravcu. Bježe glavom bez obzira, razvijajući njemačku i druge velike ekonomije. Ovim ritmom, Pljevlja će uskoro ostati napušteno rudarsko mjesto.”
Hoće li vjerski praznik biti Dan multietničkih Pljevalja?
Osim egzistencijalnih i ekoloških pitanja, Pljevlja “potresa” i posljednja inicijativa da se 27. oktobar, dan koji se u pravoslavnom crkvenom kalendaru obilježava kao Sveta Petka, izglasa za Dan opštine.
Do sada je grad obilježavao praznik, 20. novembra, u ime oslobođenja Pljevalja u Drugom svjetskom ratu.
I početak školske godine za vjernike Srpske pravoslavne crkve obilježen je u hramu u Pljevljima.
Pljevlja su multietnički i multivjerski grad. Prema posljednjem popisu iz 2011. godine, najviše građana Pljevalja su se izjasnili kao Srbi oko 57 odsto, dok je onih koji se izjašnjavaju kao Bošnjaci ili Muslimani ukupno oko 12 odsto.
Čelnik Pljevalja Dario Vraneš podržava da novi Dan Opštine bude 27. oktobar.
“Podudarnost je to što je vjerski praznik. Na taj datum dva puta su Pljevlja oslobođena, prvi put 1912. od Turske, a 1918. od austrougarske okupacije.”
Odbacio je ocjenu Demokratske partije socijalista da je cilj novog rukovodstva da se uruše građanski i multinacionalni odnosi u Pljevljima:
“Oni koji su napadali sugrađane islamske vjeroispovijesti devedesetih danas sjede u DPS-u i i licemjerno je da oni pričaju o nekom skladu ili neskladu.”
Vraneš tvrdi da u Pljevljima postoji “odličan sklad koji nikad u istoriji grada nije bio bolji”.
Tokom slavlja izborne pobjede na parlamentarnim izborima 2020. godine je u Pljevljima bilo više napada na nacionalnoj i vjerskoj osnovi, a između 1. i 2. septembra su kamenovane prostorije Islamske zajednice u tom gradu, sa ubačenom porukom “Polećela crna ptica, Pljevlja biće Srebrenica”.
Potom je u aprilu 2021. ispred pljevaljske policije protestovala grupa građana nakon što je za načelnika policije imenovan Haris Đurđević, a skandiralo se “Ustala je sparta srpska, neće ovo biti Turska”.
Nevladinu aktivistkinju Sabinu Talović i njenog sugrađanina Belisa Pojatića napao je sugrađanin Zorislav Leković, samozvani četnik i propagator četničke ideologije.
