U anketi „Rujela – prirodna oaza ili deponija?“ koju je sproveo „Dan“ učestvovalo je više žena nego muškaraca, odnosno čak 73,3 odsto njih pokazalo je interesovanje za ovaj ekološki problem. Zabrinjava podatak da 86,7 odsto učesnika ankete smatra da se u lokalnoj samoupravi opštine Tuzi i organima na državnom nivou zaposlenici zaduženi za zaštitu životne sredine ne bave sistemski zaštitom Rujele.

Korito rijeke Rujele u centru Tuzi je ogledalo ekološke svijesti, a povlačenjem vode u ljetnjim mjesecima izađe na vidjelo nebriga stanovnika kada ispliva ogromna količina smeća koje nesavjesni građani odlažu duž čitavog korita, najčešće zimi, kada je viši vodostaj.

Ušće rijeke Rujele pomjera se u zimskom periodu zbog visokog vodostaja Skadarskog jezera. Često se izliva, plavi i devastira poljoprivredno zemljište, pašnjake i nanosi štete na usjevima lokalnog stanovništva. Rujela izvire u podnožju brda Dečić u Milješu, protiče kroz sve ravničarske mjesne zajednice opštine Tuzi i kroz sam centar Tuzi, gdje dalje u dva kraka tok nastavlja prema Vuksanlekićima, Podhumu, Sukuruću i Kotrabudanu, gdje se uliva u Skadarsko jezero.

Ova prirodna oaza, čini se da je nepravedno zapostavljena. Polovina od ukupnog broja učesnika naše ankete smatra da se i ekolozi malo bave Rujelom, a čak 26,7 odsto njih tvrdi da se uopšte ne bave ovom rijekom jer su ekološke akcije čišćenja rijetke ili ih nije ni bilo, a izostale su i edukacije po ovom pitanju. O aktivnostima ekologa na Rujeli 23,3 odsto nije imalo saznanja. Ovo ekološko pitanje je, prema analizi naše ankete, više zainteresovalo građane i građanke od 18 do 44 godine, koji čine 60 odsto ispitanika. Brane za smeće, posebno izgrađene barijere, mogle bi pomoći da Rujela ostane čista rijeka, smatra šezdeset odsto učesnika ankete, ali ima i onih koji kažu da to nije pravo rješenje.

– Svakako takve prepreke trebalo bi postavljati na nekoliko stotina metara toka rijeke kroz naselja. Obavezno na prilazu Tuzima i u centru Tuzi i u Vuksanlekićima – navode učesnici ankete.

Pojedini građane i građani smatraju da lokacije za brane treba da odrede nadležni organi.

– Brane za smeće su neko riješenje... Međutim, najbolje riješenje za rijeke je PRESTATI BACATI SMEĆE U NjIH – kaže jedna od učesnica ankete.

Takođe, pojedini su kategorični i tvrde da nema potrebe za postavljanjem brana „jer one neće riješiti problem“, za koji su krivi mještani koji smeće bacaju u rijeku. Korito je prepuno raznog komunalnog otpada, plastike, automobilskih guma... Iz takve sredine šire se neprijatni mirisi, a insekti roje.

Ima i onih koji smatraju da „o tome treba da kažu oni koji primaju platu da vode brigu o rijekama“.

Jedan od problema kada je riječ o zagađenju rijeke predstavlja i nepostojanje gradske kanalizacione mreže na teritoriji opštine Tuzi, a gradnja kuća je intezivna. Uz korito Rujele ima i štala. Umjesto prirodne oaze Rujela je nebrigom postala pokretna deponija.

– Cijela Crna Gora ima ozbiljnih problema sa otpadnim vodama i nepostojanjem adekvatnih sistema za prečišćavanje otpadnih voda. U rijetkim opštinama je ovo pitanje riješeno i funckionalno – navodi jedan od učesnika/-ca ankete.

Građani i građanke kažu da je kanalizaciona mreža neophodna u svim naseljima jer kompletna opština Tuzi leži na septičkim jamama.

– Mnogi restorani otpadne vode ispuštaju direktno u Rujelu, ali i u Cijevnu. Prioritetno je izgraditi kanalizacionu mrežu u naseljima kroz koja protiče Rujela – smatraju oni.

Na problem zagađenja Rujele utiče i nedostatak kontejnera, ocijenjuju građani. Međutim, pojedini smatraju da „kontejnera ima dovoljno, ali su građani nesavjesni“.

– Problem je što narod uništi te kontejnere i kad se postave. Plus, zašto je u anketi pitanje o ekolozima? Zašto se ne postavi pitanje odgovornosti građana, države i lokalne samouprave, porez se plaća državi i lokalnoj samoupravi, ne ekolozima. Dodatno za ovo stanje je kriva lokalna samouprava najviše, na drugom mjestu su građani – navodi se u jednom od odgovara učesnika/-ca ankete.

Građani ocjenjuju da stanovnici opštine Tuzi „sve manje koriste kontejnere jer imaju drugačiji način odlaganja otpada“.

– Smeće određenim danima ostavljaju pored kapije, a Komunalno nosi. Možda bi se nivo higijene podigao da imaju veći broj kontejnera – ocijenili su učesnici ankete.

Ova anketa posvećena zaštiti Rujele, iako tretira ekološko pitanje zahvaljujući građanima i građankama koji su se aktivno uključili osvijetlila je više infrastrukturnih problema u najmlađoj opštini u Crnoj Gori. Vjerujemo da će ovaj novinski prilog kao produkte angažovanog novinarstva uticati na podizanje svijesti i odgovornosti svih građana, ali i na lokalnu vlast i nadležne organe da se podrobnije pozabave rješavanjem ovog dugogodišnjeg problema.

*Tekst je nastao kroz projekat „Crnom Gorom - Përgjatë Malit të Zi“ u okviru programa „Media for All“, koji finansira Vlada Velike Britanije, a sprovodi Britanski savjet sa partnerskim organizacijama BIRN, INTRAC i Thomson fondacijom, koji podržava medije na Zapadnom Balkanu. Prikupljeni sadržaj i izneseni stavovi predstavljaju izričitu odgovornost autora.