Naučnici su predstavili dosad najdetaljniji ‘‘atlas‘‘ ljudskog mozga. U njemu su detaljno prikazani struktura i funkcionianje 3.300 vrsta moždanih ćelija, od kojih je samo mali dio ranije bio poznat nauci, piše Live Science.
-To nije samo atlas- rekao je Ed Lajn, neuronaučnik u Alenovom institutu za nauku o mozgu.
- Otvara potpuno novo polje, gdje u ekstremno visokoj ćelijskoj rezoluciji možete posmatrati čovjekov moza.
Pokrenut 2017., ovaj ogromni projekt ima za cilj kreiranje kataloga ćelija u mozgovima miševa, ljudi i drugih primata kao što su majmuni.
Te ćelije uključuju neurone, moždane ćelije koje komuniciraju putem hemijskih i električnih poruka, i otprilike isti broj ne-neuronskih ćelija. Ove ne-neuronske ćelije uključuju glijalne ćelije, klasu moždanih ćelija koje pružaju strukturnu podršku, ishranu i izolaciju za neurone, dok, također, regulišu slanje signala.
Mozak odraslog čovjeka sadrži oko 86 milijardi neurona, plus-minus oko osam milijardi, i još oko 84 milijarde tih ne-neuronskih ćelija.
Za mapiranje ljudskog mozga upotrijebljene su najrazvijenije tehnike koje su ranije uglavnom korištene kod životinja.
Naučnici su koristili transkriptomiku, koja uključuje katalogiziranje čitave RNK u individualnim ćelijama; RNK je genetska molekula koja sadrži instrukcije za izgradnju proteina i obavlja druge važne poslove. Takođe su koristili epigenomiku, koja uključuje ispitivanje hemijskih oznaka koje se nalaze na DNK i kontrolišu upotrebu gena.
Kombinujući ove tehnike, istraživači su kreirali mape mozga koji se razvija i mozga odraslog čovjeka u jednoćelijskoj razmjeri, kao i mozgova primata zvanih marmoseti (Callithrix) i makaki (Macaca). Neke studije su ispitivale i mozgove šimpanzi (Pan troglodytes) i gorila (Gorilla).
To je omogućilo da se izvede direktno poređenje mozga čovjeka i drugih primata, otkrivajući da se brojne vrste ćelija prisutnih u našem mozgu mogu pronaći i kod šimpanzi i gorila.
Međutim, iako imamo zajedničke vrste ćelija, izgleda da je njihova genska aktivnost vrlo različita kod ljudi i čovjekolikih majmuna, što mijenja način na koji te ćelije sarađuju. Veze – način na koji ćelije komuniciraju – zapravo su ono što nas razlikuje od šimpanzi.
Dekodiranje funkcije ćelija
Iako najdetaljniji dosad, ovaj atlas ljudskog mozga predstavlja prvi nacrt. Naučnici žele da u budućnosti dekodiraju funkciju novootkrivenih ćelija, mnoge od kojih se nalaze duboko u mozgu, u strukturama kao što je moždano stablo. Takođe žele da shvate kako genska aktivnost različitih ćelija doprinosi razvoju neuroloških bolesti, prenosi Telegraf.