Sveti Sava (prije monaštva Rastko Nemanjić), tradicionalno se proslavlja na današnji dan, 27. januara.
Sveti Sava poznat je po mnogim velikim djelima. Srpsku episkopiju podigao je u hijerarhijski red arhiepiskopije i postao prvi srpski arhiepiskop.
Takođe, smatra se prvim srpskim srednjevjekovnim piscem, a po mnogobrojnim predanjima vezanim za njegovo ime, važi za jednu od najomiljenih srpskih istorijskih ličnosti.
Kratka biografija Svetog Save
Rastko Nemanjić rođen je između 1169. i 1175. godine, kao treći, najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje. Njegovo široko obrazovanje i usmerenost na duhovni život, odveli su Rastka na Svetu Goru Atonsku, gdje se i zamonašio, pretpostavlja se 1192. ili 1193. godine.
U njegova vremena njegovim zaslugama, kao i zaslugama njegovog brata Stefana Prvovjenčanog, Srpska pravoslavna crkva dobila je samostalnost, odnosno status arhiepiskopije, a njen prvi arhiepiskop bio je upravo Sava.
Sveti Sava je za života napisao brojna danas veoma vrijedna djela, među kojima je najpoznatije „Žitije Svetog Simeona“, o životu njegovog oca Stefana Nemanje (u monaštvu Simeon, a kao svetac Sveti Simeon Mirotočivi), rodonačelnika vladarske loze Nemanjića. Takođe, poznati su i njegovi tipici (zbirke crkvenih pravila), Karejski, Hilandarski i Studenički tipik.
Napisao je i Zakonopravilo, djelo poznato i pod nazivima „Savin Nomokanon“ ili „Savina Krmčija“. U njemu su sadržani odabrani prevodi važnih građanskih i crkvenih propisa iz vizantijskog carstva. Osim što je pisao, Sava je takođe i učio mnoge, zbog čega se smatra prvim srpskim prosvetiteljem i pridaju mu se velike zasluge za razvoj pismenosti u srednjevjekovnoj Srbiji.
Sveti Sava se upokojio 13/27. januara 1236. godine u tadašnjoj bugarskoj prestonici Trnovu, gdje je i sahranjen u crkvi Četrdeset velikomučenika.
Kasnije je Savin bratanac kralj Vladislav prenio mošti u Srbiju, u svoju zadužbinu manastir Mileševu.
Na svetosavkom platou na Vračaru, po naređenju Sinan-paše, a u znak odmazde srpskom narodu za ustanak koji su podigli protiv Turaka, krajem 16. vijeka spaljene su mošti Svetog Save. To se desilo najvjerovatnije 1594. godine, a danas na tom mjestu ponosno se uzdiže hram Svetog Save, najveća srpska bogomolja i jedan od najvećih pravoslavnih hramova na svijetu.
Narodni običaji i verovanja na Svetoga Savu
Čitav januar je mjesec pravoslavnih praznika. Najprije slavimo Božić, zatim Pravoslavnu Novu godinu, onda 19. januara slijedi Bogojavljenje.
Nekoliko dana nakon Bogojavljenja, preciznije 24. januara, nekada su se slavile Sredosavice. Taj naziv vjerovatno je povezan sa činjenicom da se slavi tri dana uoči Svetog Save.
U srpskom narodu rašireno je i vjerovanje u to da Sveti Sava ima moć da stvori vodu. Prema predanju, tamo gdje Sveti Sava udari svojim štapom, na tom mjestu počeće da izvire ljekovita voda.
Legenda o Vuku
Prema narodnoj legendi, Sveti Sava se umjesto pasa za prijatelje imao vukove. U nekim područjima Srbije i danas je očuvano verovanje da je Sveti Sava gospodar vukova i da on određuje koje farme sa stokom smiju da napadaju tokom zime.
U Hercegovini postoji narodno predanje o tome kako je Savin pas ujeo neku ovcu, što je naljutilo Savu, pa ga je prognao u planine i bacio prokletstvo na njega da cijelog života jede samo oteto.
Tako je od psa nastao vuk.
