Početak proljeća dobrodošla je promena nakon dugih i hladnih zimskih mjeseci. Ipak, jedna promjena je manje dobrodošla od ostalih – kako se približavamo ljetu, spavamo sve manje.

Mnogi od nas znaju koliko je teško tokom zime ustati iz kreveta. To nije iznenađujuće, kažu naučnici.

Nova istraživanja pokazuju da ljudima tokom zime treba više sna nego tokom ljeta. To je slučaj čak i kod onih koji žive u gradovima, gdje veštačko osvetljenje ometa prirodni uticaj dnevnog svjetla na naše spavanje, prenosi BBC.

„Naša studija pokazuje da, čak i ako žive u urbanoj sredini sa vještačkim osvjetljenjem , ljudi se suočavaju sa takozvanim sezonskim spavanjem“, kaže Dieter Kunc, jedan od glavnih autora studije i šef klinike za spavanje i hronomedicinu u „St. Hedwig Hospital“ u Berlinu.

On dodaje da je očekivao da će sezonske varijacije biti mnogo veće kod ljudi koji žive van gradova i izloženi su isključivo prirodnom svetlu“.

Ranije studije otkrile su da izloženost veštačkom osvetljenju prije spavanja može da smanji izlučivanje melatonina, hormona koji reguliše naš cirkadijalni ciklus i čini nas pospanima.

Međutim, njemačka studija je otkrila da učesnici proživljavaju sezonske varijacije u REM fazi sna. U studiji je učestvovalo 188 pacijenata koji su življeli u urbanim sredinama i imali su probleme sa spavanjem.

Analizom detaljnih podataka o njihovom spavanju, studija je otkrila da su učesnici spavali sat vremena duže u decembru nego u junu. REM faza sna, najaktivnija faza kada sanjamo, bila je 30 minuta duža zimi nego ljeti.

REM fazu sna reguliše cirkadijalni sat, „što znači da ima smisla da funkcioniše u skladu sa sezonskim varijacijama“, kaže Kunc.

Ali tim se iznenadio kada su otkrili da se sezonske promjene događaju i u dubokom snu.

„Otkrili smo tokom godine specifične promene u REM fazi sna i dubokom snu – dvije najveće faze sna. To je nešto potpuno novo“, dodaje Kunc.

Dubok san događa se u poslednjoj fazi NREM (non-rapid eye movement) sna. U toj fazi, tijelo popravlja i ponovno izgrađuje tkiva, gradi mišiće i ojačava imunološki sistem, a ona je važna za konsolidaciju dugoročnog pamćenja i procesuiranje novih informacija. Dubok san učesnika studije bio je 30 minuta duži u septembru nego u februaru.

Sezonalnost dubokog sna „nije nešto što smo očekivali“,  kaže Kunc, „jer dugim snom ne upravlja cirkadijalni sistem, on je homeostatični proces, a to znači da vam treba više dubokog sna za obnovu energije što ste duže budni“.

Kunc dodaje da je potrebno više istraživanja kako bismo shvatili zašto nam je potrebno manje dubokog sna tokom jeseni nego tokom zime.

Takođe treba naglasiti da je studija sprovedena na učesnicima koji su patili od poremećaja sna poput nesanice, što znači da ona mora da se ponovi na zdravoj populaciji kako bi se potvrdilo da li postoje ovi efekti i u široj populaciji.

Nil Stenli, stručnjak za spavanje kaže da je „zbunjujuće“ da nam nije potrebno više dubokog sna tokom zime.

„Dubok san se smatra najvažnijom fazom sna jer je on važan za učenje, memoriju i optimizaciju imunološkog sistema“, kaže Stanli.

On dodaje da vlada mišljenje da nam je dubok san prioritet. Ako cijelu noć ne spavate, sledeću noć ćete nadoknaditi kompletan nedostatak dubokog sna, i samo deo nedostatka REM faze sna“, kaže on.

Ako se dodatnim istraživanjima ispostavi da su rezultati Kuncove studije tačni, da li bi tokom godine trebalo da mijenjamo navike spavanja?

Većina ljudi tokom čitave godine održava isti ritam spavanja, kaže Kunc. Najčešće idemo na spavanje nakon gledanja televizije, oko 22.30 ili 23 časa, a budimo se oko sedam ujutru kako bismo stigli na posao.

Redove navike spavanja pogotovo su važne za djecu, naglašava Kunc i njegove kolege u studiji.

Vrijeme početka nastave i radnog vremena određuju kada moramo da ustanemo ujutru, pa bi se isplatilo ranije otići u krevet tokom zimskih mjeseci kako bi se nadoknadila povećana potreba za spavanjem, kažu naučnici.

Ako znamo da moramo više da spavamo zimi, nema smisla održavati isti raspored koji imamo tokom ljeta, objašnjava Kunc.

Nedostatak sna povezuje se sa povećanim rizikom od dijabetesa tipa 2, srčanih bolesti, gojaznosti i depresije, kažu američki Centri za kontrolu i prevenciju bolesti.

Nedavna norveška studija pokazala je da ljudi koji spavaju manje od šest sati svaku noć imaju povećani rizik od zaraze od onih koji spavaju sedam ili osam sati. Ljudi koji spavaju više od devet sati svake noći takođe imaju veći rizik od infekcije.

„Moguće objašnjenje jeste da infekcija može da prouzrokuje rast pospanosti i poremećaje u spavanju ili da i san i rizik od infekcije ukazuju na dublji zdravstveni problem“, rekla je glavna autorka te studije, Ingeborg Fortjun, istraživač univerziteta Bergen u Norveškoj.

Ona je takođe dodala da ako uzmemo u obzir da su infekcije češće zimi, važno je spavati duže u tom periodu kako bismo se zaštitili.

Ako ništa drugo, duži san u zimskim mjesecima pomoći će nam da se osjećamo manje tromo kada nas ujutru probudi alarm, prenosi N1 Zagreb.