Dugo već naučnici sumnjaju da bi Epštajn-Barov virus (EBV), jedan od najraširenijih virusa među ljudima, mogao biti okidač za multiplu sklerozu, autoimunu bolest koja pogađa oko 36 od 100.000 osoba širom svijeta. Ipak, nisu uspijevali objasniti kako taj virus, najpoznatiji kao uzročnik mononukleoze, u nekim slučajevima, ne kod svih zaraženih osoba, potiče čovjekov imuni sistem da napada vlastito tkivo i to godinama nakon infekcije.
Sada su istraživači sa Univerziteta Texas napravili korak naprijed u razumijevanju puta kojim virus pokreće imune ćelije u ranim fazama bolesti, kada se javljaju prvi simptomi multiple, ali možda još nije dijagnostifikovana. Kod multiple skleroze imuni sistem greškom napada mijelin, zaštitnu ovojnicu koja prekriva nervna vlakna u mozgu i leđnoj moždini. Neka prethodna istraživanja sugerišu da se to događa zbog tzv. molekularne mimikrije: proteini virusa slični su proteinima u mijelinu, pa čovjekov odbrambeni sistem i domaće proteine počinje prepoznavati kao strane te kreće u napad na njih.
Zabuna odbrambenog sistema
Konkretno, napad počinju antitijela koja proizvode B-ćelije, vrsta bijelih krvnih ćelija. Ona se zbog zabune odbrambenog sistema vežu za domaće molekule i označavaju ih za uništenje. To je samo dio procesa, jer se u odbranu uključuju i T-ćelije, još jedna vrsta bijelih krvnih ćelija. One prepoznaju alarm koji odašilju zaražene ćelije, a to je pojava antigena, posebnih proteinskih fragmenata, na njihovoj površini. Tada imuni sistem proizvodi vojsku klonova T-ćelija specifičnih za taj određeni antigen, piše Živim.hr.
Kako bi bolje shvatili ulogu T-ćelija, naučnici su pratili njihovo ponašanje u uzorcima krvi i likvora (cerebrospinalne tekućine) kod osam osoba s ranim simptomima multiple, kako bi vidjeli šta T-ćelije prepoznaju. Uporedili su odgovore T-ćelija na Epštajn-Barov virus, na laboratorijski uzgojene ćelije zaražene njime, ali i na laboratorijski uzgojene ćelije zaražene drugim uobičajenim virusima, poput virusa gripe. Pokazalo se da je u uzorcima krvi pacijenata 13 posto T-ćelija imalo receptore za prepoznavanje ćelija zaraženih EBV-om, dok je samo četiri posto prepoznalo antigene za gripu. No, u likvoru je broj T-ćelija koje su prepoznale ćelije zaražene EBV-om "eksplodirao" - bilo ih je čak 47 posto.
Po tim rezultatima, naučnici pretpostavljaju da T-ćelije prisutne u likvoru u najranijim fazama multiple vjerovatno igraju važnu ulogu u nastanku bolesti te misle da one na neki način pridonose bolesti ili je čak uzrokuju, kako je rekao neurolog Džon Vilijam Lindzi (John William Lindsey), jedan od autora studije koja je objavljena u PNAS-u. Za bolje shvatanje njihove uloge potrebna su dalja istraživanja, svjesni su naučnici.
Zanimljivo je da multipla skleroza nije jedina "odgođena" bolest s kojom se povezuje Epštajn-Barov virus. Smatra se da isti uzročnik može izazvati i sindrom hroničnog umora, poznat i kao mialgični encefalomijelitis.