Zajednica opština ukazuje: Ne može ministarstvo opštini dati status grada

Postupak za dobijanje statusa grada ne može biti predmet uređivanja Zakona o lokalnoj samoupravi jer se sva pitanja vezana za teritorijalnu organizaciju uređuju Zakonom o teritorijalnoj organizaciji u skladu sa ustavnim principom ujednačenosti pravnog poretka, navode iz Zajednice opština Crne Gore (ZOCG) u izjašnjenju i primjedbama na nacrt Zakona o lokalnoj samoupravi.

Zajednica opština ukazuje Ministarstvu javne uprave da je nacrt zakona neophodno usaglasiti sa Ustavom.

– Zakon o lokalnoj samoupravi, pored opštine, treba samo da uvede grad kao novu jedinicu lokalne samouprave, odredi ga pojmovno i reguliše njegove specifičnosti koje se tiču poslova, organa, mandata skupštine i predsjednika opštine i kontinuiteta u radnom statusu lokalnih službenika i namještenika nakon promjene oblika lokalne samouprave na relaciji opština-grad i slično. To treba učiniti u prelaznim odredbama ovog zakona. Uporedo se mora pristupiti dopunama Zakona o teritorijalnoj organizaciji radi njegovog usklađivanja sa Zakonom o lokalnoj samoupravi, odnosno detaljnije uređivanja uslova pod kojim opština može da promjeni svoj oblik - ako je to uopšte potrebno jer postupak već regulisan - navodi Mišela Manojlović, generalna sekretarka, ZOCG-a, koja potpisuje primjedbe.

Kada je u pitanju uvođenje grada treba, smatraju preispitati i pojmovno određenje u pogledu broja stanovnika - najmanje 14. 000.

– Preporučujemo brisanje broja stanovnika kao uslova promjene jer on nije od uticaja na funkcionisanje grada. Za ostvarivanje funkcije grada relevantni su jedino administrativni kapaciteti i izdašan i stabilan budžet - navodi Manojlović.

Preispitati normu da MZ može imati maksimum 5.000 stanovnika

Nacrt zakona limitira gornju granicu na 5.000 stanovnika koji može imati jedna mjesna zajednica. Zajednica opština traži da se ovo preispita.

–Nejasan je cilj i razlog iz koga je izvršena ova izmjena koja stvara ogromne obaveze opštinama čije MZ imaju veliki broj stanovnika sa svih aspekata - određivanje novih granica, obezbjeđivanje prostornih i kadrovskih uslova za rad (nova zapošljavanja), finansiranje, sprovođenje izbora za organe MZ - navodi Manojlović u primjedbama.

Predlažu i da se briše zbog građana kao organ MZ jer, kažu, on to nije, a da se umjesto njega propiše savjet, utvrdi mandat u istom trajanju kao mandat predsjednika MZ. Posebno upućuju da se poglavlje o mjesnim zajednicama dodatno razradi.

– Neophodno je propisati izbor savjeta, eventualno i predsjednika MZ na zboru građana, uslova za ostvarivanje prava da neko bira i bude biran za organe MZ (punoljetni građanin sa prebivalištem u MZ), zatim ko su organi za sprovođenje tih izbora, njihov sastav, nadležnosti, mandat. Tu je i način i postupak utvrđivanja predloga kandidata i sprovođenja izbora, pitanja na koja se primjenjuje izborno zakonodastvo, pravna sredstava za zaštitu povrijeđenog biračkog prava, rokovi, proglašenje rezultata izbora - potencira Manojlović.

ZOCG predlaže brisanje članove od 31 do 35 koji se upravo bave kriterijuma i uslovima statusa grada - koji opštinama može dati ministrstvo.

–Ovakvom odredbom obrađivač je grubo povrijedio član 113 Ustava kojim je propisano da se u lokalnoj samoupravi odlučuje neposredno i preko slobodno izabranih predstavnika i da pravo na lokalnu samoupravu obuhvata pravo građana i organa lokalne samouprave da uređuju i upravljaju određenim javnim i drugim poslovima na osnovu sopstvene odgovornosti i u interesu lokalnog stanovništva. Ustav u ovom kontekstu ne poznaje ministarstvo, čak ni Vladu, kao subjekat koji može da odluči o osnivanju ili promjeni oblika lokalne samouprave.Dodatno, u članu 117 Ustava opštini se jemči samostalnost. To su odredbe od kojih se mora poći pri uređivanju svih pitanja koja se odnose na opštine imajući u vidu ustavni princip hijerarhije pravnih propisa i vladavine prava- navode Mišela Manojlović.

Opštine da obavezno daju saglasnost na zakone

Zajednica opština ima i rješenje za kvalitetniji konsultativni proces centralnih i lokalnih vlasti u postupku donošenja zakona i drugih propisa.

– Pokazalo se da veliki broj analiza uticaja propisa nije ni objektivan ni realan ali ih centralni organi koriste kao argument za odbijanje sugestija opština, bez upuštanja u preispitivanje i dodatne provjere. Smatramo da se to može postići ne samo propisivanjem prava na direktno učešće opština, odnosno asocijacije opština u izradi zakona, već i njihovim dostavljanjem, zajedno sa analizom uticaja, na saglasnost koju mora dati većina opština u roku od najmanje 15 dana - navodi Mošela Manojlović u primjedbama.

Opština sa najmanje 14.000 stanovnika može postati grad

Zajednica opština cijeni i suprotno Ustavu norimiranje da ako skupština opštine ne izabere predsjednika opštine u roku od 30 dana od dana konstituisanja skupštine ili od razrješenja predsjednika opštine da je može raspustiti Vlada.

– Samo izabrani predstavnici mogu sebi skratiti mandat. To ni u kom slučaju ne može učiniti Vlada. Ustavom je jasno propisan jedinstven slučaj u kome Vlada može raspustiti skupštinu, odnosno razrješiti predsjednika opštine i nije slučajno naglašen riječju "samo". Smatramo da se u ovom slučaju može primjeniti samo institut raspuštanja lokalne skupštine po proteku propisanog roka od šest mjeseci i uz ispunjenost propisanih uslova i raspisivanje novih izbora - navode u primjedbama.

Svim lokalnim funkcionerima propisati prestanak mandata u slučaju osude za krivična djela

Nacrt zakona reguliše prestanak mandata predsjednika skupštine po sili zakona u slučaju osude za krivično djelo koje ga čini nedostojnim za vršenje funkcije.

–Smatramo da svim lokalnim funkcionerima i visoko rukovodnom kadru treba propisati ovaj osnov, a ne samo predsjedniku skupštine. Ali neophodno je definisati koja su to krivična djela - po grupama ili na drugi način. Naime, u praksi je bilo ovakvih slučajeva ali se po pitanju utvrđivanja krivičnih djela koja daju atribut nedostojnosti ni jedan organ državne uprave nije izjasnio, odnosno oglašavao se nenadležnim. Predlažemo da se ta formulacija izmjeni i veže za krivična djela za koje se goni po službenoj dužnosti - navodi Mišela Manojlović.

Propisano je da predsjednik opštine vrši upravni nadzor nad radom organa i službi lokalne upravei javnih službi.

– Ovom odredbom se urušava kompletan sistem lokalne uprave. Naime, ako se pođe od zakonske definicije upravnog nadzora, jasno je da bi se na predsjednika opštine ovom odredbom prenijelo ovlašćenje za odlučivanje po žalbama na prvostepena rješenja, koje sada ima glavni administrator, kao i ovlašćenje za inspekcijski nadzor, što, nadamo se, nije intencija obrađivača zakona - sugerišu iz ZOCG.

Odbornik nije službeno lice

Traži se i drugačije normiranje odbornika.

– Dodati stav koji će precizno definisati šta se sve smatra vršenjem odborničke funkcije jer je bilo slučajeva da odbornik disciplinski odgovara svom poslodavcu za javnu riječ koja je izrekao van sjednice skupštine opštine - navodi Mišela Manojlović.

Sa druge strane traže i brisanje norme da je "odbornik službeno lice koje vrši javna ovlašćenja" jer, navode, odbornik, kao ni poslanik, to nijesu.

–Ni jedan posebni zakon mu to svojsto ne utvrđuje niti može utvrditi, kao što je to slučaj sa inspektorom, policajcem i sl. kojim su jasno definisana javna ovlašćenja - precizira Manojlović.

Zajednica je stava da se treba zadržati sadašnje rješenje da razrješenje predsjednika opštine može tražti jedna, a ne kako nacrt predviđa dvije trećine odbornika.

Da su detaljno "prošli" kroz zakon pokazuju sugestije da se u normativi izbjegavaju strane riječi kao što je "evaluacija", a ukazuju i na pleonazam u pojedinim normama.

Kada je u pitanju osnivanje ustanova u oblasti zdravstvene zaštite, obrazovanja i zapošljavanja predlažu da se norma preformuliše u smislu ovlašćenja opštine da u skladu sa mogućnostima, stvara uslove za rad ustanova u oblasti zdravstvene zaštite i obrazovanja, što neke opštine inače čine.