Upravnom sudu je, od početka godine do 6. septembra, podnijeto više od 7,7 hiljada tužbi protiv Agencije za zaštitu ličnih podataka (AZLP), saopšteno je iz Centra za građansko obrazovanje (CGO).

Iz te nevladine organizacije (NVO) su u studiji “Slobodan pristup informacijama u Crnoj Gori – sistem zreo za promjenu filtera“, naveli da broj organa koji su obveznici Zakona o slobodnom pristupu informacijama (SPI) kontinuirano raste.

Iz CGO-a su rekli da je registar AZLP na kraju prošle godine imao evidentiranih 1.322 organa, u odnosu na 260 koliko ih je bilo 2013. godine.

“Paralelno, raste i broj ponosilaca, od 400 u 2013. godini do čak 9.441 u prošloj godini”, rekli su iz CGO-a.

Oni su kazali da u strukturi podnosilaca, tradicionalno najveći broj zahtjeva dolazi od nevladinih organizacija.

“Tako su tokom prošle godine NVO podnijele 4.051 zahtjev, odnosno 58 odsto ukupnog broja zahtjeva”, kaže se u saopštenju.

Navodi se da su fizička lica uputila 2.491 zahtjev, odnosno 35 odsto, a privredna društva 226 zahtjeva ili tri odsto.

“Podaci ukazuju i na rast broja podnešenih zahtjeva na godišnjem nivou, kojih je u prošloj godini, po podacima AZLP-a, bilo 6.997, a što je višestruko više od, na primjer, 2013. godine, kada ih je bilo 1.789”, dodaje se u saopštenju.

Ističe se da, osim u broju zahtjeva, AZLP bilježi i rast broja žalbi, kojih je u prošloj godini bilo 8.865, značajno više nego 2021. godine koja je bila rekordna sa 5,4 hiljade žalbi.

Iz CGO-a su naglasili da je 2013. godine AZLP imao svega 361 žalbu.

Podaci Upravnog suda dostavljeni CGO-u ukazuju i na ogroman rast u broju tužbi protiv AZLP-a.

“U 2021. godini ovom sudu je podnešeno ukupno 1.479 tužbi protiv AZLP, tokom prošle godine 5.066, a do 6. septembra ove godine 7.717 tužbi”, kaže se u saopštenju.

Iz CGO-a su kazali da je, od 14.262 predmeta protiv AZLP-a, od 1. januara 2021. do 6. septembra ove godine riješeno svega 4.588.

“Prosječna dužina trajanja postupka u predmetima u kojima je tužena AZLP u prošloj godini bila je 494 dana, a od 1. januara do 3. oktobra ove godine 384,5 dana”, rekli su iz CGO-a.

Oni su istakli da se Zakon o SPI primjenjuje u Crnoj Gori duže od deceniju i da je značajno doprinio transparentnosti organa vlasti, ali i osvijetlio brojne primjere njihovog nezakonitog i nesavjesnog rada, kao i različita kontroverzna postupanja donosilaca odluka.

Iz CGO-a su kazali da je jedan od zaključaka studije “Slobodan pristup informacijama u Crnoj Gori – sistem zreo za promjenu filtera“, to da se, nažalost, osim što još nema pune primjene njegovih odredbi, u slučaju određenih organa konstatuje i nazadovanje poštovanja zakonskih obaveza.

“U praksi su česti slučajevi neažurnog i neblagovremenog postupanja organa vlasti, kako u pogledu obaveznog javnog objavljivanja određenih informacija, tako i u dijelu postupanja po zahtjevima korisnika, a što ostaje bez odgovarajućih sankcija”, rekli su iz CGO-a.

Kako su kazali, tome treba dodati i trend zloupotreba od nekih korisnika.

Iz CGO su upozorili da je nepostupanje organa vlasti štetno za korisnike, a proizvodi i opterećenost nadležnih organa za kontrolu njihovih odluka i rada, odnosno AZLP-a i Upravnog suda.

“Ovo vodi obeshrabrenju korisnika zainteresovanih za određene informacije, ali i stvara prostor za one koji kroz zloupotrebu zakonskih mehanizama ciljano ostvaruju finansijsku dobit”, istakli su iz CGO-a.

Iz te NVO su naglasili da se Crna Gora, posljednjih godina, suočava sa zloupotrebom mehanizma slobodnog pristupa informacijama od određenih korisnika.

Oni su dodali da se time proizvodi višestruka šteta - po državni budžet, prema korisnicima zakona koji zaista namjeravaju doći do određene informacije, ali i organima koji se bave obradom zaprimljenih zahtjeva.

“Studija daje i presjek pravnog okvira slobodnog pristupa informacijama, uz uvid u uporedna regionalna iskustva, kako bi se doprinijelo objektivnom pogledu u aktuelno stanju u ovoj oblasti, odnosno presjeku prednosti i nedostataka u crnogorskoj praksi“, rekli su iz CGO-a.

Kako su naveli, tokom pripreme studije, tim CGO-a je sproveo i niz intervjua sa predstavnicima organa vlasti, AZLP-a i Upravnog suda, kao i korisnicima Zakona, odnosno novinarima, advokatima i NVO aktivistima, čiji se odgovori prožimaju kroz teme koje studija obrađuje.

CGO je, u cilju adresiranja poteškoća koji opterećuju ovu oblast i potrebe za što većom transparentnošću, predstavio preporuke kako da se oblast slobodnog pristupa informacijama u Crnoj Gori unaprijedi.

„Između ostalog, preporučuje se da organi javnog sektora proaktivnije objavljuju informacije o svom radu, kao i da ih na svojim sajtovima adekvatnije struktuiraju i redovnije ažuriraju, a što bi uticalo i na smanjenje njihovog administrativnog opterećenja, ali i posljedičnog opterećenja drugostepenih organa”, kaže se u saopštenju.

Navodi se da bi sjednice Savjeta AZLP-a trebalo otvoriti za javnost, sa izuzetkom predmeta u kojima se mora obezbijediti tajnost podataka ili zaštita podataka o ličnosti.

“Izmjene zakonskog okvira, pored ostalog, morale bi ići i u pravcu onemogućavanja zloupotrebe prava od strane korisnika, ali uz oprez da se uvođenjem novih mjera ne otvori prostor za neopravdanu upotrebu od strane organa vlasti koji odlučuju po zahtjevima”, rekli su iz CGO-a.

Kako su naveli, slično praksama koje postoje u regionu, potrebno je uspostaviti registar organa koji nisu izvršili rješenja AZLP-a, ali i zakonski preciznije definisati nadležnost za pokretanje prekršajnih postupaka protiv organa i odgovornih lica u njima u slučaju neispunjavanja obaveza iz Zakona o SPI, kao i druge sankcije kada organi vlasti ne izvrše rješenje AZLP-a.

„Dio preporuka odnosi se i na podsticanje proaktivnije uloge AZLP-a u informisanju javnosti, kao i unaprijeđenje sajta AZLP-a“, navodi se u saopštenju.

Autori publikacije su Damir Suljević i Nikola Obradović iz CGO-a.