Neracionalno korišćenje državnih automobila boljka odraniјe

Državni vozni park procјenjuјu na čak 20 miliona eura

Iako je još 2013. godine Vlada, na čelu sa tadašnjim premijerom Milom Đukanovićem, najavila smanjivanje voznog parka u svojini države na 2.159 prevoznih sredstava (sa tadašnjih 3.718 registrovanih vozila), 11 godina kasnije Crna Gora je i dalje daleko od toga. U svojini države trenutno je najmanje 4.658 vozila, ili 2.499 više od prije deceniju zacrtanog cilja.

Broj registrovanih vozila u MUP-u trenutno je najkredibilniјi podatak o broju vozila u svojini države. Evidentne su i razlike u broju subjekata koji, prema podacima Uprave za državnu imovinu, imaju vozila u svom posjedu (126), u odnosu na broj organa koji su registrovali vozila koja koriste (460), što ukazuje da evidencija državne imovine još ne funkcioniše na zadovoljavajući način.

Prema podacima MUP-a iz februara ove godine, u Crnoj Gori je registrovano 4.658 vozila u državnoj svojini, što je za 377 više u odnosu na 2022, a za 85 prevoznih sredstava više nego 2020. Podaci koje nam je dostavio MUP pokazuju da 4.658 vozila koristi 460 institucija. Najviše vozila ima upravo MUP – 550. Potom slijedi Pošta Crne Gore – 345, Uprava policije – 181, Glavni grad Podgorica – 169 i ANB – 119. Više desetina registrovanih vozila imaju i Uprava za inspekcijske poslove – 90, Uprava prihoda i carina – 77, Monteput – 72, Zavod za hitnu medicinsku pomoć – 54, Uprava za katastar i državnu imovinu – 44, Uprava za šume i Radio-televizija Crne Gore – po 43, Uprava za izvršenje krivičnih sankcija – 42, Putevi – 40, Aerodromi – 39 i Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove – 38.

Prema ovoj evidenciji, najviše vozila od ministarstava, poslije MUP-a, ima resor poljoprivrede i ruralnog razvoja – 74. Ministarstvo odbrane ima 68 vozila, resor prostornog planiranja i državne imovine 21, a Ministarstvo kapitalnih investicija 19.

Poslije Glavnog grada, najbrojniji vozni park od jedinica lokalnih samouprava posјeduјu opštine Tivat (43), Bar (32) i Herceg Novi i Kotor (po 31). Skupština Crne Gore ima znatno manje vozila (33) nego Skupština opštine (SO) Budva, čiji vozni park broji 61 automobil. Brojniji vozni park od državnog parlamenta ima i SO Pljevlja – 38. Po nekoliko desetina vozila imaju i lokalna preduzeća u više crnogorskih opština.

Za sudove kupuјu vozila za 160.000 eura

Međutim, čak ni taj podatak nije cjelovit pokazatelj broja vozila koja se koriste za potrebe državnih i lokalnih organa i institucija, te troškova koji nastaju njihovim korišćenjem, s obzirom na to da u taj broj ne ulaze vozila koja državne institucije uzimaju na lizing, s obavezom povraćaja vozila nakon isteka ugovorenog perioda, kao što su u prethodnom periodu radile Uprava za inspekcijske poslove i Uprava policije. Iako po državni budžet nastaju troškovi za ta vozila (višegodišnji zakup, troškovi goriva…) i ona čine vozni park državne institucije, ta vozila registruju davaoci lizinga, pa se ne prikazuju u broju vozila registrovanih na državni organ, što su nam potvrdili iz Uprave za inspekcijske poslove i MUP-a. Uprava za inspekcijske poslove je u februaru koristila 40 vozila uzetih na lizing, a Uprava policije 130. Ta vozila, u oba slučaja, registrovana su na davaoce lizinga ("Auto Čačak" i Erste bank lizing).

Korišćenje vozila (ne)usklađeno sa uredbom

Da evidencije državne imovine nisu adekvatne i potpune pokazuju i nalazi DRI, u kojima јe u više navrata utvrđeno da ni sama Uprava za državnu imovinu ne primjenjuje dosljedno propise kojima se uređuje ova oblast.

U periodu 2020–2023. DRI јe dala više preporuka državnim organima za korišćenje službenih vozila u skladu sa Uredbom o uslovima i načinu korišćenja prevoznih sredstava u svojini Crne Gore. U Registru preporuka DRI nalaze se desetine preporuka za revizije urađene za 2020, 2021. i 2022. godinu.

Iz Uprave za državnu imovinu kraјem oktobra prošle godine saopšteno nam јe da vriјednost prevoznih sredstava za koja su im dostavljeni podaci od direktnih i indirektnih budžetskih organa (njih 126) iznosi 19.854.655,29 eura. Međutim, s obzirom na to da veliki broj direktnih i indirektnih budžetskih korisnika Upravi nije dostavio podatke o pokretnim stvarima, a ima i onih koji su dostavili nepotpune podatke, evidentno je da ta procjena nije konačna i da je znatno veća.

Funkcioneri i službenici voze 4.700 državnih automobila

Vrijednost voznog parka, prema uporednim podacima iz 2020. godine, danas je veća za 13.303.313,24 eura. Vozila u državnoj svojini za koja je prije tri godine tadašnja Uprava za imovinu imala računovodstvene vrijednosti u tom trenutku su vrijedјela 6.551.342,05 eura. Iz Uprave za državnu imovinu kazali su da je prosječna starost vozila u državnoj svojini za koja su im dostavljeni podaci 15 godina.

Na pitanje o broju vozila za koja imaju evidenciju, iz Uprave su nam ranije odgovorili da je u toku izrada evidencije vozila, te da će o tome javnost biti blagovremeno obaviještena, a podaci će po prvi put biti javno dostupni na sajtu Uprave za državnu imovinu.

Ćute o optimizaciji voznog parka

Vlada na čijem je čelu bio Dritan Abazović usvojila je pred istek mandata Informaciju o uspostavljanju međuresorske radne grupe s ciljem optimizacije upravljanja voznim parkom. U tom dokumentu je konstatovano da je evidentno da ne postoji jedinstvena politika nabavke i korišćenja službenih vozila, da јe nejasno definisana prioritizacija nabavke ove vrste, kao i da јe znatno i neefikasno izdvajanje budžetskih sredstava za ove namjene.

Da li je vladi na čijem je čelu Milojko Spajić prihvatljiva ova inicijativa, te da li je od promjene izvršne vlasti došlo do formiranja međuresorskog tima koji bi se bavio optimizacijom voznog parka, nismo dobili odgovor iz nove izvršne vlasti. Pitanja o tome 14. februara smo uputili Generalnom sekretarijatu Vlade, odakle su ih proslijedili Ministarstvu prostornog planiranja, urbanizma i državne uprave. Međutim, odgovore јoš nismo dobili.

Podaci koјe smo analizirali s portala Crnogorskih elektronskih јavnih nabavki (CEЈN) za potrebe ovog istraživanja, nastalog kroz projekat "Javne nabavke pod lupom – Čuvari da čuvaju!", koji Institut "Alternativa" sprovodi uz podršku Ambasade Kraljevine Holandije u Srbiji i Crnoj Gori, pokazali su da su u periodu 2021–2023. državni organi potrošili najmanje pet miliona eura za nabavku vozila. U tu analizu nisu uključene nabavke specijalizovanih i teretnih vozila, vozila koja koriste gradske službe, vozila koјa zdravstvene ustanove koriste za prevoz pacijenata i dr.

Uprkos preglomaznom voznom parku u svojini države, budžetski korisnici su prilikom planiranja budžeta za 2024. godinu iskazali zahtjeve za kupovinu preko 500 novih službenih vozila. Više državnih institucija i organa u ovoj godini planira proširenje voznog paka, a to će, prema iskazanim planovima javnih nabavki, poreske obveznike koštati najmanje četiri miliona eura.