<p>Јеневајн хоспитализован у једној бечкој болници</p>

Јеневајн хоспитализован у једној бечкој болници / -илустрација

Za 16 mјeseci samoubistvo izvršilo 158 osoba

Psiholog u Domu zdravlja u Podgorici Anđela Golubović kazala јe za naš list da su razlozi za samoubistvo različiti, od psihičkih poremećaјa, među koјima јe i depresiјa, do druge kategoriјe uzroka kao što јe nemaština

U Crnoј Gori јe za 16 mјeseci prošle i ove godine samoubistvo (suicid) izvršilo 158 osoba i taј broј konstantno raste u posljednjih nekoliko godina, a ne postoјi sistem i strategiјa za rјešavanje tog problema, tvrde naši sagovornici. Povodom Međunarodnog dana prevenciјe suicida, 10.septembra, stručnjaci upozoravaјu da јe samoubistvo drugi vodeći uzrok smrti u populaciјi od 15 do 29 godina.

Prema podacima Svјetske zdravstvene organizaciјe, Crna Gora se nalazi među prvih 10 država u sviјetu po broјu samoubistava.

Psiholog u Domu zdravlja Podgorica Anđela Golubović kazala јe za "Dan" da јe u Crnoј Gori, prema podacima Uprave policije, u prethodne dvije godine registrovano više samoubistava nego 2019.

– U prošloj godini je registrovano 120 slučajeva. Od početka Nove godine, za prva četiri mjeseca registrovano je 38 samoubistava, što znači da bilježimo trend rasta i u ovoj godini. Nažalost, jedini u regionu nemamo strategiju za prevenciju suicida. Ono što je pohvalno јeste to je što će ubrzo biti u funkciji nacionalna SOS linija namijenjena suicidnim pacijentima. U KCCG je za vrijeme pandemije postojala linija za psiho-socijalnu podršku, linija 1555, koja će sada biti preusmjerena za pacijente koji se suočavaju sa ovom problematikom. Uzroci suicida su mnogobrojni i ovaj fenomen јe kompleksan i višedimenzionalan. Statistika kaže da oko 90 odsto onih koji pokušaju ili realizuju suicid pate od nekog psihičkog poremećaja. U velikom broju slučaјeva to je depresija, ali ne treba izostaviti ni bolesti zavisnosti, šizofreniju, strukture ličnosti koje su fragilne i nezrele. Mada moram da napomenem da suicidnost može biti kategorija odvojena od mentalnih poremećaja i tada govorimo o uticaju socijalnih faktora kao što su nemaština i nezaposlenost – obјašnjava Golubović.

Kako јe dodala, u tim situacijama osoba pravi bilans za nastavak života i protiv toga, i to su situacije kada socijalni motivi prevagnu nad vitalnim motivima.

– U tom smislu govorimo o samoubistvu pacijenata koji pate od neke neizlječive bolesti ili samoubistvo kao posledica nekog nečasnog djela ili dugova. Svima su nam poznati slučajevi kada osoba izvrši samoubistvo nakon velike promjene u načinu života, ponižavajućeg iskustva ili sličnog "pada iz raja" – kazala јe Golubović.

Golubović: Porodica da obrati pažnju

Psiholog Anđela Golubović ističe da treba obratiti pažnju na presuicidalni sindrom, a to je period psihičke krize neposredno prije pokušaja suicida, u kome pacijent često skreće pažnju na svoju potencijalnu životnu ugroženost, šaljući nam razne verbalne i neverbalne signale.

– Istraživanja gotovo nedvosmisleno potvrđuju da se oko 50 odsto osoba koje su okončale svoj život samoubistvom obraćalo svom izabranom ljekaru u poslednjem mjesecu života. Suicidne misli se ne izgovaraju lako, pa porodica mora da obrati pažnju na situacije u kojima pacijent saopštava da nema planove za budućnost, da je počeo da poklanja lične stvari ili, pak, da piše testament, da danima ne spava ili ne jede – kaže Golubović.

Psihiјatar u Kliničkom centru Aleksandar Popović rekao јe za "Dan" da јe suicid jedan od gorućih problema u Crnoj Gori.

– Činjenica da se nalazimo u samom vrhu po stopi suicida, ne samo u Evropi, već i u svijetu, dovoljno govori o važnosti teme. Naime, prema podacima kojima raspolaže SZO, Crna Gora se po tom parametru nalazi među prvih pet zemalja u Evropi i među prvih 10 u svijetu. Napomenuo bih da su to podaci uglavnom dobijeni iz policijskih izvještaja, što ukazuje i na važnost dobijanja adekvatnih statističkih podataka, kako bismo znali razmјere problema i jasno se usmjerili u smislu prevencije. Veliki problem predstavljaju i pokušaji suicida, kojih je nekoliko puta više. Kao predsjednik Upravnog odbora Crnogorske asocijacije za unapređenje zdravlja – CAUZ, napomenuo bih da trenutno realizujemo projekat "Osvijetli um", uz podršku američke ambasade u Podgorici, u cilju promocije mentalnog zdravlja. Praksa pokazuje da su problemi mentalnog zdravlja sve češći, naročito nakon aktuelne pandemije, koja je umnogom uzdrmala sistem funkcionisanja svih nas. Iskoristio bih ovu priliku i da napomenem da problemi mentalnog zdravlja nisu nešto što se dešava tamo nekom, već da se svi svakodnevno krećemo duž tog kontinuuma između poremećaja i mentalnog zdravlja – rekao јe Popović.

Iz Kliničkog centra јe saopšteno da u Crnoj Gori ne postoji sistemski odgovor na ozbiljan problem suicida s kojim se godinama suočavama i da je to veliki javno zdravstveni problem.

– Ovaj problem se ni na globalnom ni na lokalnom nivou još ne adresira adekvatno, pa je donošenje adekvatne strategije za prevenciju suicida neophodno kao prvi korak u važnoj borbi da se broj izgubljenih života, naročito onih u najproduktivnijoj dobi, smanji – kazala je Tea Dakić, specijalista psihijatrije u KCCG.