Ona je rekla da se pojednostavljivanjem carinskih procedura i stvaranjem uslova za brži i lakši protok informacija i robe na prelazima eliminišu barijere u regionalnoj trgovini, povećava privredna aktivnost država i uspostavljaju čvrste veze među stranama Centralnoevropskog sporazuma o slobodnoj trgovini (CEFTA).

- Inicijative CEFTA SEED i Zeleni koridori igraju ključnu ulogu u unapređenju regionalne saradnje. Kroz ove projekte postigli smo veću efikasnost u transportnim i trgovinskim procesima, istovremeno doprinoseći povećanju konkurentnosti regiona, kazala je Karadža u intervjuu agenciji Mina-business.

Ona smatra da su Zeleni koridori i CEFTA SEED jedan od najboljih primjera regionalne saradnje i odskočna daska za uspostavljanje efikasnog regionalnog tržišta.

- Značaj SEED sistema i Zelenih koridora neupitan je i u kontekstu puta ka EU, navela je Karadža.

Ona je dodala i da se saradnja između carinskih uprava CEFTA i susjednih EU članica kroz inicijativu Zelenih koridora produbljuje.

- U toku ove godine planiramo da ubrzamo prelaz kamionima sa kvarljivom robom ne samo u CEFTA, nego i sa EU, rekla je Karadža.

Ona ja kazala da se, kroz usklađivanje regulativa CEFTA strana sa evropskim normama, olakšava integracija država Zapadnog Balkana u evropske ekonomske tokove, a istovremeno se pripremaju i za tržišna pravila koja postoje u EU.

Karadža je saopštila da su brojne aktivnosti u CEFTA-i realizovane uz podršku EU, što pokazuje punu posvećenost razvoju država regiona i njihovoj pripremi za buduće članstvo.

Ona je, govoreći o carinskim procedurama, podsjetila da su na tom polju u posljednjih deset godina uvedene brojne novine, sve zahvaljujući CEFTA SEED sistemu.

- Njegova implementacija počela je 2010. godine, a danas taj sistem kroz efikasnu razmjenu podataka i dokumenata donosi direktne koristi ekonomskim subjektima, smanjuje opterećenja i olakšava trgovinske procedure, rekla je Karadža.

Ona je navela da su digitalizacijom pojednostavili procese, ali i smanjili kašnjenja i troškove.

- Sve je to doprinijelo bržem protoku robe, kao i cjelokupno efikasnijem funkcionisanju trgovinskih tokova, saopštila je Karadža.

Ona je objasnila da je, kada su koncipiriali CEFTA SEED sistem, ideja bila stvaranje elektronske platforme koja bi omogućila automatsku i brzu razmjenu informacija na carini, a glavni cilj je eliminisanje papirologije i gubitka vremena, kao i obezbjeđivanje transparentnosti i tačnost podataka.

- Ideja je definitivno zaživjela, jer danas carinici imaju pristup elektronskim bazama i dokumentima, što omogućava bržu provjeru, automatsko usklađivanje podataka i identifikaciju potencijalnih rizika, objasnila je Karadža.

Prema njenim riječima, i iz perspektive vozača kamiona prednosti SEED sistema su brojne i podrazumijevaju manje čekanja na prelazima, brže inspekcije i smanjenje birokratije, niže troškove transporta, kao i cjelokupne logistike.

Karadža je dodala da su SEED sistem nadogradili i dodatnim mogućnostima koje proizilaze iz CEFTA Dodatnog protokola 5 (AP5).

- Tako je razvijen SEED+ koji osim nastavka digitalizacije, razmjene podataka i dokumenata unutar CEFTA-e u oblasti carina, sigurnosti hrane, fitosanitarnih i veterinarskih inspekcija, trgovine ljekova, ima za cilj i proširenje na nove oblasti poput trgovine uslugama, elektronske trgovine, infrastrukture kvaliteta i slično, kazala je Karadža.

Na taj način se, kako je navela, stvara put prosperitetnijem trgovinskom ekosistemu, uz implementaciju Zajedničkog regionalnog tržišta (CRM). Taj sistem će takođe inicirati i olakšavanje razmjene informacija u oblastima ovlaštenja, licenci, kvalifikacija i evropskih profesionalnih karata, u skladu sa Dodatnim protokolom 6, kao i zajedničkih odluka na osnovu tog i drugih protokola.

- Uz to, pružiće savjetodavnu podršku kada je to potrebno u drugim digitalnim inicijativama, kao što su e-Freight i e-PoC (electronic Proofs of Origin Certificates), kao i podržati operacionalizaciju CEFTA sporazuma, protokola i odluka ubrzavanjem digitalne tranzicije u procesima omogućavanja slobodnog kretanja robe, usluga, kapitala i ljudi unutar CEFTA-e, rekla je Karadža.

Ona smatra da o benefitima CEFTA SEED sistema i inicijative Zeleni koridori, koja je razvijena zahvaljujući tom sistemu, najbolje govore brojke.

Karadža je saopštila da su kroz SEED sistem razvili posebnu metodologiju mjerenja vremena prelaska granice za kamione.

- Prema toj metodologiji, u prošloj godini za cijelu CEFTA, prazni kamioni čekali su na prelazima u prosjeku 40 minuta, roba praćena fitosanitarnim certifikatom 116 minuta, koliko i roba praćena veterinarskim sertifikatom, precizirala je Karadža.

Ona je dodala da je prosječno čekanje na svim prelazima unutar CEFTA-e bilo 86 minuta, što je u poređenju sa 2022. godinom manje sedam minuta po kamionu.

- Stoga, imajući u vidu da je bilo više od 1,4 miliona prelazaka kamiona, to čini ukupno smanjenje čekanja od gotovo 19 godina u prošloj godini, kazala je Karadža.

Najveće smanjenje čekanja, od 17 odsto, zabilježeno kod robe praćene fitosanitarnim certifikatom, što je mogući rezultat elektronske razmjene fitosanitarnih certifikata koja je uvedena krajem 2022. godine kroz CEFTA SEED sistem.

Ona je saopštila da su Zeleni koridori, na inicijativu CEFTA-e i Transportne zajednice, uspostavljeni zahvaljujući SEED+ sistemu za elektronsku razmjenu podataka.

Karadža je podsjetila da su tokom pandemije koronavirusa Zeleni koridori služili za ubrzanje trgovine i carinjenje lijekova i medicinske opreme i robe namijenjene osnovnoj potrošnji.

- U međuvremenu, postali su jedna od najuspješnijih inicijativa regionalne saradnje koja je proširena na sve prelaze unutar CEFTA-e, ali i na neke sa zemljama članicama EU, poput Hrvatske, Italije i Grčke, rekla je Karadža.

Ona smatra da su Zeleni koridori važan alat koji podržava nesmetanu i efikasnu trgovinsku i transportnu integraciju CEFTA strana, istovremeno ih približavajući tržištu EU.

- Zahvaljući Zelenim koridorima, crnogorske kompanije će sada imati prednosti od korištenja prelaza sa Hrvatskom, te Luke Bar prema Bariju i Ankoni, ali i od korištenja prelaza između drugih CEFTA strana i EU, a to su svi prelazi između Bosne i Hercegovine i Hrvatske, Bogorodica-Evzonoi i Durres-Bari/Ankona, zaključila je Karadža.