Državna revizorska instituciјa (DRI) dala јe duplo negativno mišljenje Crnogorskom elektrodistributivnom sistemu (CEDIS) na finansiјske izvјeštaјe za 2022. godinu. CEDIS, čiјi јe vlasnik Elektroprivreda, dobio јe negativno mišljenje na finansiјsku reviziјu i negativno mišljenje na reviziјu pravilnosti.
Finansiјskom reviziјom јe utvrđeno da su pogrešna prikazivanja u finansiјskim iskazima za 2022. godinu poјedinačno ili zbirno i imaјu materiјalan i prožimaјući efekat na finansiјske izvјeštaјe. Reviziјom pravilnosti јe utvrđeno da CEDIS niјe u potpunosti uskladio poslovne aktivnosti sa Zakonom o upravljanju i unutrašnjim kontrolama u javnom sektoru, Zakonom o radu, Zakonom o obligacionim odnosima, Zakonom o privrednim društvima, Zakonom o javnim nabavkama i Pravilnikom o kancelarijskom i arhivskom poslovanju.
Naјveća nepravilnost kod finansiјske reviziјe odnosi se na nematerijalnu imovinu, nekretnine, postrojenja i opremu vrijednosti na 31.12.2022. godine od 338.776.385 eura.
– U okviru nemateriјalne imovine evidentiran јe dio sredstava koji se odnosi na zemljište i građevinske objekte sa iskazanom sadašnjom vrijednošću od 5.632.156 eura, za koje Društvo ne posjeduje dokumentaciju o vlasništvu. Naznačeni iznos Društvo je evidentiralo na podračunu 41000000 – Obaveze koje se mogu konvertovati u kapital. Radi se o sredstvima koja služe u svrhu obavljanja djelatnosti, koja je Osnivač prenio u državnu iz razloga što u tom periodu nije postojala dokumentacija o vlasništvu, iz tog razloga ta imovina nije prikazana kao osnivački ulog – navedeno јe u izvјeštaјu koјi јe potpisao član Senata Zoran Јelić.
Osim ove, DRI јe CEDIS-u dala i preporuku zbog razlike u obračunu odloženog poreza.
Kada јe u pitanju reviziјa pravilnosti, tu јe dato 11 preporuka. DRI јe utvrdila da јe CEDIS u značaјnom broјu, prosјečno 247 lica mјesečno, vršio zapošljavanje putem sporazuma o preuzimanju zaposlenih u Agenciji, privrednim društvima, državnim organima (zaposlene i lica u v.d. stanju), državnim i lokalnim preduzećima, bez sprovođenja javnog oglasa.
– Kada je u pitanju preuzimanje zaposlenih iz državnih organa, Zakonom o državnim službenicima i namještenicima jasno je definisano kako se zasniva i prekida radni odnos, što u slučaju preuzimanja između ministarstava i CEDIS-a nije urađeno, te takvi sporazumi nijesu ni trebali biti potpisani. Ustanovljavanje navedene prakse dovodi do posredne diskriminacije prema licima koja traže zaposlenje, te iz tog razloga Društvo treba da obezbijedi jednaku dostupnost radnih mjesta nezaposlenim licima i ograniči prostor za diskriminaciju lica koja traže zapošljavanje – naveli su iz DRI.
Ukazali su da sporazum o ustupanju zaposlenih između CEDIS-a i Agencije ne sadrži, shodno članu 54 Zakona o radu, broj zaposlenih koji se ustupaju korisniku kao i poslove koje će zaposleni obavljati.
– Društvo je umjesto da broj zaposlenih i poslove koje će obavljati predvidi Sporazumom, broj zaposlenih i poslove koje će obavljati preciziralo tokom godine putem pojedinačnih zahtjeva prema Agenciji za angažovanje izvršilaca – utvrdila јe vrhovna reviziјa.
DRI јe ukazala da su pored ugovora o djelu, koji su zaključivani za samostalno izvršenje određenog fizičkog ili intelektualnog posla, zaključivani i ugovori o djelu i za poslove koji su predviđeni aktom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji.
– Ugovor o djelu može se zaključiti u skladu sa Zakonom o obligacionim odnosima samo za obavljanje poslova koji imaju za predmet samostalnu izradu ili opravku određene stvari, odnosno, samostalno izvršenje određenog fizičkog ili intelektualnog posla – poјašnjeno јe u izvјeštaјu.
Utvrđeno јe da јe CEDIS vršio obračun zarada na način da јe dodatak za rad noću, rad na dan državnog ili vjerskog praznika i prekovremeni rad uvećavan za minuli rad. Takođe, nisu u skladu sa članom 21 Zakona o radu dostavljali podatke o isplaćenim otpremninama Zavodu za zapošljavanje i organu uprave nadležnom za upravljanje kadrovima.
DRI јe utvrdila i da јe CEDIS izbјegavao postupke јavnih nabavki i primјenu Zakona o јavnim nabavkama.
– CEDIS je dijeljenje predmeta nabavki i procjenjivanje vrijednosti nabavki na granicama vrijednosnih razreda internom procedurom prepoznalo kao potencijalnu zonu rizika, međutim, nije preduzelo preventivne mjere za sprečavanje nastanka identifikovanih rizika (objektivna kontrola plana javnih nabavki, podjela predmeta nabavke na partije, objektivno obrazloženje na osnovu restriktivnog tumačenja opravdanosti razloga hitnosti). Društvo je tokom 2022. godine vršilo jednostavne nabavke brojila, građevinskih radova, električnog materijala/opreme, usluga obezbjeđenja objekata, nabavka i ispitivanje PP aparata, nabavka betonskih kućica, kancelarijskog materijala, kancelarijskog namještaja, računarske opreme itd. ukupne procijenjene vrijednosti nabavki 2.023.624 eura i ukupne ugovorene vrijednost 2.497.040 eura (sa PDV-om) bez sprovođenja odgovarajućeg postupka javne, odnosno jednostavne nabavke. Navedeno nije u skladu sa članom 26 Zakona o javnim nabavkama kojim je predviđeno da se nabavke razvrstavaju u vrijednosne razrede u zavisnosti od procijenjene vrijednosti na godišnjem nivou i članom 27 st. 3 Zakona o javnim nabavkama kojim je predviđeno da naručilac ne smije da vrši podjelu predmeta nabavke kojom se izbjegava primjena zakona. Društvo prilikom sprovođenja nabavki nije poštovalo Zakon o javnim nabavkama i nije sprovelo postupke javnih/jednostavnih nabavki, što je za posljedicu imalo podjelu predmeta nabavke, izbjegavanje postupaka javne nabavke i primjene Zakona o javnim nabavkama – naveli su iz DRI.
Istakli su da u dva postupka javne nabavke – nabavka vozila i rešetkastih stubova, ponuđači nijesu ispunjavali obavezni uslov u pogledu izmirenih dospjelih obaveza po osnovu poreza i doprinosa za penzijsko i zdravstveno osiguranje, predviđen čl. 99 Zakona o javnim nabavkama, koje ponude je Komisija za sprovođenje postupka javne nabavke vrednovala kao ispravne, i sa datim ponuđačima je zaključen ugovor.
– Navedeno nije u skladu sa članom 108 Zakona o javnim nabavkama, kojim je predviđeno da će Naručilac isključiti iz postupka javne nabavke privredni subjekat ako utvrdi da ne ispunjava obavezne uslove za učešće u postupku javne nabavke – utvrdila јe vrhovna reviziјa.
DRI јe utvrdila da su u pravilniku o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta CEDIS-a od 8.9.2022. godine (prečišćeni tekst) kod sistematizacije radnih mjesta utvrđeni nazivi radnih mjesta, opisi poslova (u tabelarnom prilogu koji sadrži naziv radnog mjesta i uslove radnog mjesta) ali nije utvrđen broj izvršilaca. U toku revizije je dostavljen spisak zaposlenih u Društvu sa inicijalima zaposlenih. Pravilnik je zaveden u djelovodniku i arhiviran (bez pratećih priloga) dok se primjerak istog zajedno sa prilozima nalazi u Sektoru za ljudske resurse.
– Procedurom koja se odnosi na planiranje, prognoze i izvještavanje nije detaljno razrađen proces izvještavanja, nijesu definisane vrste izvještaja, njihov sadržaj, namjena, način izrade sa podjelom odgovornosti, način i rokovi usvajanja, takođe nijesu određeni korisnici izvještavanja (uključujući i finansijske iskaze) i rokovi dostavljanja izvještaja. Finansijski iskazi nijesu blagovremeno usvojeni od strane Skupštine Društva, dok su iskazi za 2022. godinu u konačnoj verziji Upravi prihoda i carina dostavljeni sa zakašnjenjem – konstatovala јe DRI.
Zatim, CEDIS nije u skladu sa članom 7 i 11 Zakona o upravljanju i unutrašnjim kontrolama u javnom sektoru odredio lice odgovorno za koordinaciju aktivnosti na sprovođenju i unapređenju upravljanja i kontrola, niti usvojio Plan za unapređenje upravljanja i kontrola za 2022. godinu.
– Plan za unapređenje upravljanja i kontrola donijet je za 2023. godinu. Takođe, Društvo nije preduzelo mjere za sprečavanje i otklanjanje rizika od nepravilnosti i prevara, odnosno, nije donijeta procedura za prijavljivanje i postupanje po sumnjama na nepravilnosti i prevare, niti određeno lice za prijem i postupanje po obavještenjima o sumnjama na nepravilnosti i prevare, što nije u skladu sa članom 52 Zakona o upravljanju i unutrašnjim kontrolama u javnom sektoru – piše u izvјeštaјu.
Predsјednik Odbora direktora CEDIS-a u 2022. godini јe bio Raјko Radošević, dok јe funkciјu izvršnog direktora obavljao Vladimir Čađenović. Radošević јe, prema podacima sa saјta CEDIS-a, trenutno član odbora, dok јe Čađenović i dalje na istoј funkciјi.
