Izjave Luke Kotor u vezi sa pružanjem lučke usluge pilotaže u Bokokotorskom zalivu kojima se nipodaštavaju sudske i odluke drugih nadležnih organa, ne idu u prilog očuvanju poslovnog ugleda luke od nacionalnog značaja, saopšteno je iz Ministarstva kapitalnih investicija.
Iz MKI su rekli da sve češćih javni istupi Luke Kotor ne šalju poruku široj javnosti kakva bi trebalo biti snažno poslata - da je zakon jednak za sve, da nema privilegovanih, te da udio države odnosno Opštine u akcijskom kapitalu nipošto ne može značiti pravo da se derogiraju zakoni i sudske odluke.
“MKI će zasigurno ostati pri stavu da je zakon jednak za sve, pa i za privredna društva u većinskom državnom vlasništvu”, navodi se u saopštenju MKI.
Iz tog resora su kazali da bi bilo odgovorno da Luka Kotor prije javnog istupanja obrati pažnju na nezakonitosti za koje je odgovarajućim zakonima propisana i određena odgovornost.
“Takođe, želimo da podsjetimo da je Vlada koncesionaru Luci Kotor povjerila kroz institut prvenstvene koncesije, dakle bez tenderskog postupka, izuzetno dragocjen državni resurs na upravljanje, odnosno lučku infrastrukturu i akvatorijum, radi kvalitetnog i zakonitog obavljanja koncesione djelatnosti. Pri tome, Vlada se posebno rukovodila činjenicom da pravo korišćenja lučkog područja i pravo na obavljanje koncesione djelatnosti ustupa privrednom društvu koje je u većinskom vlasništvu Opštine Kotor, te je sa pravom očekivala da će Luka Kotor pokazati uvećani stepen društvene odgovornosti i dati pozitivan primjer ostalim koncesionarima u Crnoj Gori da je obaveza poštovanja mjerodavnog prava jednaka za sve, bez izuzetka”, navodi se u saopštenju.
Iz MKI su ukazali da je lučka usluga lučka pilotaža u prvom redu usluga čija je osnovna svrha da obezbijedi sigurnu plovidbu Bokokotorskim zalivom i u akvatorijumu Luke Kotor, te je koncesionar ni u kakvim okolnostima ne bi smio posmatrati kao prioritetno komercijalnu uslugu, a posebno ne bi smio ograničavati ili onemogućavati pružanje ove lučke usluge, jer time potencijalno ugrožava sigurnost plovidbe.
Iz MKI su podsjetili da je Uprava pomorske sigurnosti i upravljanja lukama u ime koncedenta Vlade, shodno Zakonu o koncesijama, Zakonu o lukama i odluci Vlade o dodjeli koncesije za pružanje lučke usluge – lučke pilotaže u luci Kotor i pilotaže u Bokokotorskom zalivu, sa Lukom Kotor i sa Sea Pioneer Montenegro iz Herceg Novog zaključila 2020. godine ugovore o koncesiji.
“Po tužbi učesnika na tenderu Boka Pilot & tug boat services iz Bijele, Upravni sud je presudom od aprila prošle godine poništio odluku Vlade o dodjeli koncesije na osnovu koje su zaključeni predmetni ugovori o koncesiji. Imajući u vidu tu pravosnažnu presudu Upravnog suda Crne Gore, te obavezu poštovanja i primjene pravosnažnih sudskih odluka, Uprava pomorske sigurnosti i upravljanja lukama i Ministarstvo kapitalnih investicija su, upravo u cilju prevazilaženja otvorenih pitanja u vezi obavljanja poslova pilotaže u Bokokotorskom zalivu, uputili obrazloženu informaciju Vladi”, navodi se u saopštenju.
Predmetnom informacijom Vlada je upoznata sa činjenicom da je Upravni sud poništio Odluku o dodjeli koncesije, usljed čega je nastupila apsolutna ništavost prethodno zaključenih ugovora o koncesiji sa Lukom Kotor i Sea Pioneerom Montenegro.
“Nakon razmatranja predmetne informacije, na predlog MKI, Vlada je aktom krajem prošle godine usvojila informaciju o poništenju odluke Vlade i zadužila Upravu pomorske sigurnosti i upravljanja lukama da bez odlaganja pripremi predloge koncesionog akta i ugovora o koncesiji za pružanje lučke usluge – lučke pilotaže u luci Kotor i pilotaže u Bokokotorskom zalivu, te da preduzme dalje aktivnosti na obezbjeđivanju vršenja lučke usluge – lučke pilotaže u skladu sa zakonom”, podsjetili su iz MKI.
Protiv tog zaključka Vlade, Luka Kotor podnijela je tužbu Upravnom sudu, čiji postupak je u toku. Nakon toga, Vlada je 9. februara zaključak iz decembra stavila van snage. Na taj način, Uprava pomorske sigurnosti i upravljanja lukama i resorno Ministarstvo onemogućeni su da izvrše sudsku odluku, odnosno da u ponovljenom postupku za dodjelu koncesije za pružanje lučke usluge pilotaže, nakon provedene tenderske procedure, predlože Vladi donošenje nove, na zakonu zasnovane Odluke o dodjeli koncesije.
“Imajući u vidu da je stavljanjem van snage predmetnog zaključka na lučkom području došlo do usložnjavanja niza otvorenih pitanja, MKI se obratilo Generalnom sekretarijatu Vlade zahtjevom za dostavljanje jasnih instrukcija o daljem postupanju, 20. februara. Do danas, Generalni sekretarijat Vlade nije dao nikakve smjernice, niti instrukcije za prevazilaženje situacije koja je nastala stavljanjem van snage zaključka Vlade”, kazali su iz MKI.
MKI i Uprava pomorske sigurnosti i dalje stoje na stanovištu da su ugovori o koncesiji sa Lukom Kotor i Sea Pioneerom Montenegro apsolutno ništavi nakon donošenja sudske odluke kojom je poništena Vladina odluka o dodjeli koncesije, te da se onemogućavanjem sprovođenja novog postupka za dodjelu koncesije za lučku uslugu pilotaže ujedno onemogućava i primjena zakona, kao i izvršenje sudske odluke.
“U odnosu na navode Luke Kotor ističemo da ta kompanija u ovom trenutku ima jedino na pravnoj snazi ugovor o prvenstvenoj koncesiji, kojim ovom privrednom društvu nije povjereno pravo na pružanje lučke usluge pilotaže. Ugovor o koncesiji za pružanje lučke usluge pilotaže, zaključen između Luke Kotor i Uprave pomorske sigurnosti i upravljanja lukama, kao i ugovor sa drugim koncesionarom, više nijesu na pravnoj snazi, apsolutno su ništavi i više ne proizvode pravno dejstvo”, precizira se u saopštenju.
Na području Bokokotorskog zaliva nijedno preduzeće koje ispunjava uslove propisane Zakonom o sigurnosti pomorske plovidbe za obavljanje poslova pilotaže, nema dodijeljenu koncesiju, te su u formalno-pravnom smislu sva tri preduzeća koja posjeduju odgovarajuće odobrenje Ministarstva, u jednakom pravnom položaju.
“Dakle, Luka Kotor nema po bilo kom osnovu u ovom momentu više prava ili drugačiji pravni osnov za pružanje lučke usluge pilotaže u odnosu na preostala dva pravna lica koja ispunjavaju zakonom propisane uslove”, rekli su iz MKI.
Luka Kotor je, do dodjele koncesije 2020. godine, kao i ostala preduzeća koja su pružala tu uslugu, radila bez dodijeljene koncesije i takođe uskratila državni budžet za prihod po osnovu obavljanja ove koncesione djelatnosti izražen u vidu fiksne i varijabilne koncesione naknade, tako da nijesu tačni navodi da je Luka Kotor u periodu dok je trajala tenderska procedura, koja je i prolongirana jer je Luka Kotor konstantno tužila državu, pretrpjela bilo kakvu štetu.
“Naprotiv, Luka je ostvarivala značajne prihode po osnovu pružanja ove usluge bez dodijeljene koncesije, te shodno tome nije ni plaćala državi ni fiksnu niti varijabilnu koncesionu naknadu”, dodaje se u saopštenju.
Ne stoje navodi da je MKI, kako su rekli, na bilo koji način doprinijelo situaciji koja je sada aktuelna, pri čemu podsjećaju da je upravo Luka Kotor tužila Vladu zbog zaključka iz decembra 2022. godine, tražeći njegovo stavljanje van snage, a koji je zapravo trebalo da omogući uvođenje pružanja lučke usluge u zakonit okvir i u skladu sa sudskom odlukom.
“Stoga, neka javnost cijeni zbog čega Luka Kotor prvo tuži državu zbog zaključka koji bi omogućio novu tendersku proceduru i zaključenje novih, zakonitih ugovora o koncesiji čime bi bio uveden red. Do sada bi već bio i raspisan javni poziv da zaključak nije stavljen van snage, a potom pokušava da, nakon što je Vlada uradila upravo ono što je Luka Kotor tražila, obmane javnost da je MKI odgovorno za stanje koje je nastalo stavljanjem predmetnog zaključka van snage”, navodi se u saopštenju.
Neistiniti su, kako su kazali, navodi da je Odbor direktora Luke Kotor inicirao bilo kakve sastanke sa MKI ili sa nadležnim Direktoratima na ovu temu, a da na njih nije odgovoreno. Naprotiv, aktuelni saziv Odbora direktora još nijednom se nije obratio MKI zahtjevom za održavanje sastanka po ovom pitanju.
“Brojne su pritužbe na rad Luke Kotor, u odnosu na koje su Uprava pomorske sigurnosti i upravljanja lukama i MKI tražili izjašnjenje koncesionara, kako bi u daljem postupku mogli da cijene da li koncesionar poštuje odredbe ugovora o prvenstvenoj koncesiji, odnosno da li poštuje i primjenjuje mjerodavno pravo”, rekli su iz MKI.
U skladu sa Zakonom o lukama i Ugovorom o prvenstvenoj koncesiji, Luka Kotor dužna je da postupa u svemu u skladu sa važećim propisima, te kršenje ove ugovorne obaveze može dovesti i do oduzimanja koncesije.
“Luka Kotor poslala je, dan prije donošenja zaključka Vlade 9. februara, dakle 8. februara svim lučkim agentima obavještenje da mogu koristiti usluge sve tri pilotske kuće isključivo na relaciji dokoncesionog područja luke Kotor ustupljenog u koncesiju preduzeća Luka Kotor, nakon čega će pilotirane brodove preuzimati ovlašćeni piloti privrednog društva Luka Kotor, što predstavlja svojevrsnu zloupotrebu prava povjerenih ugovorom o prvenstvenoj koncesiji. Ovo pravo nije povjereno Luci Kotor na bilo koji način i ona ne može po bilo kojem osnovu preuzeti ulogu regulatora na tržištu, niti prinuđivati lučke agente da angažuju isključivo pilote zaposlene u Luci Kotor, eliminišući na taj način ostala preduzeća koja, jednako kao i Luka Kotor posjeduju odobrenje Ministarstva da mogu pružati lučku uslugu-lučku pilotažu”, precizirali su iz MKI.
Primjeri koji ukazuju na osnovanu potrebu da se inicira pojačani nadzor nad izvršenjem ugovora o prvenstvenoj koncesiji su brojni.
“Upravi pomorske sigurnosti i upravljanja lukama kao ni MKI, i pored slanja upita, Luka Kotor nije dostavila izjašnjenje po kom zakonskom osnovu Luka Kotor kao operater, prilikom primjene Zakona o graničnoj kontroli, odbija mjesecima da izda ID oznake lučkim agentima, iako su ispunili sve zakonom propisane uslove, onemogućavajući im na taj način prava zagarantovana zakonom, odnosno sprječavajući ih da pristupe lučkom području i brodu. Takođe, nije odgovoreno ni po kom osnovu Luka Kotor, suprotno zakonu o administrativnim taksama, umjesto Zakonom propisane administrativne takse u iznosu od pet EUR za izdavanje ID oznake licu koje obavlja djelatnost na području graničnog prelaza, nezakonito naplaćuje lučkim agentima 20 EUR”, navodi se u saopštenju.
Pritužbe lučkih agenata se, nažalost, odnose i na ukazivanje da nakon prihvata kruzera na kojem je recimo oko dvije hiljade putnika, Luka Kotor kao luka od nacionalnog značaja, drži zaključanim prostorije na lučkom području namijenjene zadovoljenju osnovnih higijenskih i fizioloških potreba, te je putnicima sa kruzera na taj način onemogućeno da iste koriste.
“Po pitanju navodnog isključivog prava Luke Kotor da pruža lučku uslugu lučka pilotaža, odnosno da uslovljava brodare i agente pružanjem usluga od strane ovog privrednog društva, Agencija za zaštitu konkurekcije već odlučivala, kada je rješenjem 2019. godine donijela utvrdila da je Luka Kotor zloupotrijebila dominantni položaj iz Zakona o zaštiti konkurencije, kojim se sprječava, ograničava ili narušava konkurencija na relevantnom tržištu lučkih usluga-pilotaže, tako što je od maja 2015. godine, odnosno perioda od dobijanja odobrenja za vršenje poslova pilotaže za tri pilotske kuće Sea pioneer Montenegro, Boka pilot & tug services i Luka Kotor u Bokokotorskom zalivu, do ispunjenja mjera naloženih rješenjem agencije od oktobra 2016. godine, uslovljavao pružanje usluge privezivanja u okviru akvatorijuma luke Kotor obavljanjem lučkih usluga-pilotaže isključivo od pilotske službe Luke Kotor”, rekli su iz MKI.
Naime, navedenim rješenjem Agencije za zaštitu konkurencije zabranjeno je Luci Kotor svako buduće postupanje kojim bi moglo spriječiti, ograničiti ili narušiti konkurenciju zloupotrebom dominantnog položaja.
“Istim rješenjem, Agencija je naložila Luci Kotor, pored ostalog, da obavijesti pomorske agencije odnosno brodare o pravu nezavisnog i slobodnog odabira privrednog subjekta koji pružaju lučke usluge pilotaže u luci Kotor po jednakoj i nediskriminatornoj osnovi, te joj je naloženo da obavijesti pomorske agencije odnosno brodare da Luka Kotor nema ekskluzivno pravo obavljanja usluga pilotaže, te da ostale usluge koje pruža nijesu i ne mogu biti u direktnoj vezi sa uslugama pilotaže”, zaključuje se u saopštenju.
