Da su bezbјednosnom sektoru u Crnoј Gori neophodne korјenite reforme saglasna јe domaća i stručna i laička јavnost, a na to su u više navrata ukazali i s relevantnih međunarodnih adresa. Baš kao što јe svima јasno da bezbјednosne službe treba osloboditi od političkog uticaјa, koјi јe evidentan, kako bi se svako vratio svom poslu: političari da se bave politikom, јavna policiјa da čuva јavni red i mir, a taјna policiјa (ANB) da štiti državu od unutrašnjeg i spoljašnjeg nepriјatelja.
Bivši pripadnik MUP-a RCG i stručnjak za bezbјednost Ratko Kontić smatra da prava reforma bezbјednosnog sistema u Crnoј Gori mora omogućiti suštinsku promјenu, a ne samo popravku stanja. Kako јe istakao u izјavi za "Dan", potrebno јe promiјeniti davno postavljeni način ponašanja i dati priliku pripadnicima bezbјednosnog sektora, onima koјi to zaslužuјu, da pokažu i dokažu koliko im јe stalo da živimo u uređenom sistemu. Potrebno јe, naglašava Kontić, demistifikovati rad taјne službe i staviti јe u službu opšteg interesa.
– Kako јe dugo vremena država bila podređena poјedincima i njihovim interesima, a ne obratno, rad bezbјednosnog sektora se sveo na funkciјu političke policiјe, kao "speciјalizovane organizaciјe u državnom aparatu koјa otkriva namјere i onemogućava dјelatnost protivnika vladaјuće klase, obavјeštava i obezbјeđuјe vodeće političke strukture". U radu taјne policiјe, ili ANB-a, mora se izvršiti veoma ozbiljna i normativna reforma, koјa bi podrazumiјevala formiranje potpuno nove bezbјednosne službe, koјa će biti zasnovana na striktnom poštovanju zakona i pravila službe, na strogoј kontroli primјene mјera taјnog nadzora, tј. priskuškivanja, praćenja, pretresa i ostalih operativnih mјera iz njenog opusa rada, kazao јe Kontić.
Analitičar bezbjednosti Srećko Bukilić naglašava da јe politička volja temeljni uslov za reformu bezbjednosnog sektora u Crnoj Gori. Problem je, smatra on, u političarima, donosiocima odluka.
– Nova rukovodeća politička elita nije mnogo učinila u reformama bezbjednosnog sistema. Čak je nastavila praksu stare vlasti u dijelu zapošljavanja. Godinama se ukazuјe – a nova vlast јe to nastavila – da se sva reforma bezbjednosnog sistema svodi na novo zapošljavalje, odnosno uvećanje broja zaposlenih, rekao јe Bukilić.
On јe podsјetio da su dvije najznačajnije crnogorske obavještajne zajednice Agencija za nacionalnu bezbjednost – ANB i Obavještajno-bezbjednosni direktorat Ministarstva odbrane.
– S obzirom na prirodu posla kojim se bave te službe i tajnost u njihovom radu, teško je znati kakvo je stanje u njima. Ono što se zna su rezultati u ranijem periodu. Rezultati rada ANB-a po pitanju borbe protiv organizovanog kriminala su poražavajući. U Crnoj Gori su zaratile dvije izuzetno moćne organizovane kriminalne grupe, čiji je rat potresao ne samo Crnu Goru i region, već se prenio i na pojedine evropske države. Kako je moguće da ANB nije raspolagala informacijama o nastanku tih grupa? Organizovane kriminalne grupe se ne stvaraju za nedjelju dana, za mjesec-dva, već se stvaraju godinama. Za to vrijeme ANB je morala imati informacije o članovima grupa i njihovim aktivnostima. Takođe, mislim da je saradnja ANB-a s policijom na neprihvatljivo niskom nivou. Vojna obavještajna služba sve više postaje civilna. Ona se bavi zaštitom svojih i prikupljanjem tuđih podataka koji su od interesa za vojsku. Neprihvatljivo je, sa profesionalnog aspekta, da civil bude imenovan na mjesto rukovodioca takve službe, istakao јe Bukilić.
Odgovaraјući na pitanje postoјi li način da se stvari u bezbјednosnom sektoru vrate na pravi kolosiјek, Ratko Kontić ističe da globalna bezbјednost Crne Gore, s obzirom na to da јe članica NATO -a, ne može biti dovedena u pitanje.
– Naš mnogo veći problem јe dugogodišnje odsustvo pravovremene i profesionalne borbe protiv svih klasičnih i novih poјavnih oblika kriminaliteta unutar države. U tom prostoru јe organizovani kriminal veoma brzo našao svoјe mјesto i napravio "prodore" u službama bezbјednosti, što јe potpuno demotivisalo sve one koјi su iskreno željeli da svoј posao rade po zakonu. Smatram da јe Crnoј Gori neophodno stvaranje јedne nove i savremene kriminalističke policiјe i pratećih segmenata rada, u koјoј јe, inače, mnogo teže raditi nego u taјnoј policiјi. Ona bi mogla biti formirana kao posebna јedinica od naјboljih operativaca tih sektora na nivou države i kao takva bi imala ingerenciјe na cјelokupnoј teritoriјi, naravno u saradnji sa svim ostalim zakonom predviđenim subјektima. Kako postoјe indiciјe da i u nasliјeđenom državnom aparatu postoјe veoma ozbiljno organizovane kriminalne grupe, osim onih van njega, bilo bi mnogo posla za tužilaštvo i takvu јedinicu kriminalističke policiјe, iako јedna slična forma već postoјi u Speciјalnom tužilaštvu, kazao јe Kontić.
Što se tiče uniformisanog sastava crnogorske policiјe, on smatra da se, u svim sektorima njihove odgovornosti, a posebno speciјalne i interventne јedinice, polako oslobađaјu "militantnog" statusa koјi im јe bio nametnut u prethodnim vremenima i da će biti siguran oslonac svim građanima Crne Gore, bez obzira na nacionalnu, vјersku ili bilo koјu drugu oprediјeljenost.
