Bivši ambasador Srbije u Crnoj Gori Vladimir Božović jedan je od 28 stranaca kojima je uskraćen boravak i zabranjen ulazak u zemlju, na osnovu podataka Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB), potvrdio je za Radio Slobodna Evropa (RSE) predsjednik Vlade Crne Gore u tehničkom mandatu, Dritan Abazović.
“Tačno je da je Božović jedan od onih kojima je zabranjen ulazak u zemlju, a Agencija [ANB] će narednih dana saopštiti koji su bili razlozi za tu odluku”, kazao je Abazović.
On je kazao da im američki partneri u kontinuitetu pomažu s obzirom da u kontekstu globalnih dešavanja “imaju povećan stepen senzitivnosti prema ruskom uticaju”.
Crnogorsko Ministarstvo unutrašnjih poslova (MUP) je 30. septembra saopštilo da je za 28 stranih državljana, za koje se sumnja da su “nosioci malignog uticaja sprovedenog za interese stranih službi”, uskraćen boravak i zabranjen ulazak u Crnu Goru.
Zabrana je uslijedila tokom dvodnevne akcije ANB i Specijalnog državnog tužilaštva (SDT), koja je rezultirala protjerivanjem šest ruskih diplomata i hapšenjem, pa puštanjem penzionisanog službenika crnogorskog Ministarstva spoljnih poslova.
Vojno politički analitičar iz Beograda Aleksandar Radić kaže za RSE da se u slučaju Crne Gore, članice NATO, podrazumijeva određen nivo odbrambene i bezbjednosne saradnje i preduzimanje mjera, od zaštite informacija do zajedničkog djelovanja.
“Rusija se percipira kao neprijatelj i rusko prisustvo se u tom kontekstu sagledava kao agresivno. Jasno je, kao što se organizuju neke druge zajedničke operativne akcije, da su obavještajne službe uključene u zajednička nastojanja da se istisne ruski uticaj”, ocjenjuje Radić.
Šta se zna o slučaju Božović?
Komentarišući činjenicu da su prema bivšem ambasadoru Božoviću primijenjene mjere u okviru suzbijanja malignog uticaja Rusije, Radić kaže da ambasadori ne smiju biti kontroverzne ličnosti.
“Čak i da je savršeno obavljao svoj posao, neki ambasador ne mora biti Božović, ne smije postojati kontroverza kod ličnosti tog profila. On nije političar, on je diplomatski predstavnik. I ako se njegovo ime nađe na listi koja ima svoju političko bezbjednosnu težinu, onda je to završetak mandata”, kaže Radić.
Na upit RSE Ministarstvu spoljnih poslova Srbije da prokomentarišu činjenicu da se njihov ambasador našao na ovom spisku, odgovor nije uslijedio.
Izostao je i odgovor na pitanje: kakav je zvaničan status Božovića po pitanju angažmana u Crnoj Gori.
Naime, Božović se u saglasnost tog resora predstavljao kao ambasador Srbije u Crnoj Gori, iako je prije dvije godine proglašen nepoželjnim od strane Vlade Crne Gore.
Božović je proglašen “personom non grata” zbog, kako je navedeno, miješanja u unutrašnje stvari Crne Gore, koje su nespojive sa diplomatskom funkcijom.
Zvanični Beograd se nakon uskraćivanja boravka i zabrane ulaska Božoviću u Crnoj Gori od 30. septembra nije oglašavao.
Božović sprema žalbu zbog zabrane ulaska
Tog dana Božović je saopštio da mu ulazak u Crnu Goru zabranjen na zahtjev Sava Kentere, prvog čovjeka Agencija za nacionalnu bezbjednost.
“Pod obrazloženjem da sam prijetnja za nacionalnu bezbjednost Crne Gore”, rekao je u snimku sa Dračenovca, graničnog prelaza Crne Gore i Srbijom, objavljenom na Instagramu.
Božović je precizirao da tu čeka uručenje rješenje o zabrani ulaska u Crnu Goru.
Ustvrdivši da se nikad nije miješao u unutrašnje stvari Crne Gore, Božović je kazao da očekuje reakciju institucija Srbije.
“Očekujem reakciju Republike Srbije, predsjednika Vlade i cijelog srpskog naroda, srpskog patrijarha i naše crkve, jer ovo nije udar na mene i moju porodicu, ovo je udar na sve Srbe u Crnoj Gori i na sve Srbe gdje god da žive”, riječi su Božovića.
Potom je dva dana kasnije, 2. oktobra, objavio novi video snimak, iz centra Podgorice, u kome optužuje ministara spoljnih poslova Srbije Nikolu Selakovića da je naredio da mu se kao ambasadoru Srbije oduzme vozilo sa diplomatskim tablicama.
“On je naredio da mi se oduzme službeno vozilo i da budem tako izložen najvećem mogućem progonu i opasnosti”, rekao je Božović.
Međutim, u kratkoj izjavi za RSE 4. oktobra, Božović je rekao da upravo sa srpskim Ministarstvom priprema žalbu na rješenje kojim mu je zabranjen ulazak u Crnu Goru.
“Imam punu podršku Ministarstva spoljnih poslova, cijeli tim je angažovan da mi u tome pomogne”, rekao je Božović i dodao da očekuje da ta zabrana bude ukinuta.
Šta je prethodilo?
Božović je 2. decembra 2019. imenovan za ambasadora Srbije u Crnoj Gori ukazom predsjednika Republike Srbije Aleksandra Vučića.
Iako ga je godinu kasnije, novembra 2020., vlast Demokratske partije socijalista (DPS) Mila Đukanovića proglasila nepoželjnim i zatražila da napusti Crnu Goru, srpske vlasti su se oglušile o tu odluku.
Dva mjeseca kasnije, Vučić je rekao da “nema razloga zašto se ambasador Srbije Vladimir Božović ne bi vratio u Podgoricu”.
I pored smjene vlasti, DPS-ova odluka nije promijenjena. I za vrijeme Vlade Zdravka Krivokapića, izabrane krajem 2020. glasovima proruskog Demokratskog fronta (DF), Demokrata i Građanskog pokreta URA, ostala je odluka da je Božović nepoželjan.
Ipak, Božović je sve vrijeme redovno boravio u Crnoj Gori prisustvujući brojnim manifestacijama Srpske pravoslavne crkve. Na društvenim mrežama takođe se predstavljao se kao ambasador Srbije u Crnoj Gori.
Božović i pored zabrana redovan gost u Crnoj Gori
Kao provokaciju i “diplomatski skandal” dio crnogorskih vlasti je 14. avgusta protumačio pismo Vučića, poslato sa Božovićevog mejla na adresu crnogorskog predsjednika Mila Đukanovića povodom nesreće na Cetinju, u kojoj je ubijeno 11 lica, među kojima dvoje djece.
Pismo je upućeno sa Božovićeve e-mail adrese, koju ima u Ministarstvu spoljnih poslova Srbije, a u kome se potpisao kao ambasador Republike Srbije u Crnoj Gori.
Iz kabineta Đukanovića su podsjetili da je Božović odlukom Vlade Crne Gore u novembru 2020. proglašen “personom non grata”, a taj potez ocijenili nepoštovanjem institucija.
“Neprihvatljivo je da i tragičan događaj na Cetinju, Božović koristi da nastavlja sa svojom praksom lažnog predstavljanja i kršenja međunarodnih konvencija”, navedeno je u saopštenju.
Zbog toga je šef crnogorske diplomatije Ranko Krivokapić 15. avgusta tražio da MUP izvrši udaljenje Božovića ukoliko je u Crnoj Gori i da mu “zabrani ulazak”.
Međutim, Božović je i nakon toga 28. avgusta boravio u Herceg Novom, tokom posjete patrijarha Srpske pravoslavne crkve Porfirija tom gradu.
Dan kasnije, Krivokapić je optužio crnogorski MUP za izostanak reakcije povodom zahtjeva njegovog resora da se Božović, koga je nazvao “lažni srpski ambasador”, udalji i da mu se zabrani ulazak u Crnu Goru.
Da se MUP ponovo oglušio o Krivokapićev nalog postalo je jasno 18. septembra, kada je Božović boravio u Podgorici tokom jednog crkvenog obreda.
Ipak, MUP je 30. septembra na zahtjev ANB Božoviću zabranio ulazak u Crnu Goru.
Vladimir Božović rođen je u Crnoj Gori u Nikšiću, gdje je završio srednju školu. Dalje školovanje nastavio je u Beogradu.
Nakon advokatske karijere ušao je u politiku 2004. kao visokopozicionirani funkcioner MUP-a Srbije, nakon čega je bio Vučićev savjetnik za regionalnu saradnju i odnose sa vjerskim zajednicama.
