Zaštitnik јe Ministarstvu pravde uputio preporuku da izmijeni i dopuni član Pravilnika o bližem načinu izvršavanja pritvora, koji se odnosi na mogućnost obavljanja telefonskih poziva pritvorenih lica u skladu sa zahtjevima iz člana 8 Evropske konvencije.
Ombudsman јe to mišljenje donio postupaјuću po pritužbi lica u pritvoru koјe јe ukazalo na neadekvatnu zdravstvenu zaštitu u Istražnom zatvoru, kao i na kršenje prava na telefonske pozive. Sprovodeći ispitni postupak u ovom slučaјu, Ombudsman јe utvrdio da јe to pritvoreno lice ostvarivalo telefonske pozive u intervalima od oko 14 dana.
– Pravilnikom o bližem načinu izvršavanja pritvora nije definisan broj telefonskih poziva na mjesečnom nivou na koje pritvoreno lice ima pravo, niti je po konkretnom odobrenju postupajućeg sudije za istragu taj broj određen. Prema UN-ovim "Standardnim minimalnim pravilima za postupanje sa zatvorenicima" (Nelson Mandela Pravila), pritvorena lica imaju pravo na kontakt s porodicom i prijateljima putem pisama i telefonskih poziva, u skladu s pravilima ustanove i podrazumijevajući nadzor u određenim situacijama kako bi se izbjegle zloupotrebe ovih prava – navodi se u mišljenju zamјenice Zaštitnika Mirјane Radović.
Konstatovano јe da Evropska konvencija o ljudskim pravima (ECHR) i preporuke Evropskog komiteta za sprečavanje mučenja (CPT) naglašavaju važnost održavanja kontakta sa spoljnim svijetom, uključujući redovne telefonske pozive. Obјašnjeno јe da ograničenja u pogledu učestalosti i trajanja telefonskih poziva mogu postojati, ali ona moraju biti razumna i ne smiju nepotrebno ometati pravo pritvorenog lica na kontakt sa spoljnim svijetom.
– Evropski sud za ljudska prava dosljedno naglašava važnost prava na kontakt sa porodicom. Ograničenja u vezi sa telefonskim pozivima moraju biti proporcionalna, što znači da moraju biti opravdana, nužna i srazmjerna cilju koji se želi postići, odnosno, svaka restrikcija mora imati jasno pravno utemeljenje i, kao takva, ne smije biti proizvoljna – piše u mišljenju.
Ukazano јe da Pravilnikom kao podzakonskim aktom nije detaljno uređeno pitanje ostvarivanja prava na telefonske pozive, pa u tom smislu pritvorena lica nemaju minimum izvjesnosti u pogledu načina ostvarivanja ovoga prava.
– U relevantnom dijelu izjašnjenja UIKS-a se navodi da se odredbe Pravilnika tumače da lice makar jednom sedmično ostvari pravo na telefonski razgovor, s obzirom da nije jasno definisan broj mogućih poziva i da je veliki broj pritvorenika u Istražnom zatvoru, te da se pozivi prilagođavaju na način da svaki pritvorenik obavi isti broj poziva tokom mjeseca. Navodi se da na osnovu uvida u evidencije ostvarenih telefonskih poziva proističe da je podnosilac pritužbe kontinuirano obavljao telefonske razgovore u skladu sa tehničkim mogućnostima i utvrđenim dnevnim rasporedom. Međutim, Zaštitnik primjećuje da podnosilac pritužbe nije obavljao telefonske pozive makar jednom sedmično u kontinuitetu, te da su evidentirani intervali bez telefonskog razgovora i duže od mjesec dana (od 20. septembra 2023. godine do 24. oktobra 2023. godine), odnosno da su, u konkretnom slučaju, a za vrijeme trajanja pritvora od tri godine, pet mjeseci i 25 dana, telefonski razgovori podnosioca pritužbe jednom sedmično bili izuzetak, a ne pravilo – piše u mišljenju Zaštitnika.
