U Crnoj Gori, EU je u razvojne projekte koje UNDP sprovodi dosad uložila gotovo 18 miliona eura, donoseći konkretne koristi građanima i građankama Crne Gore.
Razvojni programi i prioriteti UNDP-a usklađeni su sa državnim prioritetima u procesu pristupanja EU, kao i sa Agendom 2030. Čak dvije trećine mjera unutar UN Ciljeva održivog razvoja direktno je povezano sa pregovaračkim poglavljima i zahtjevima procesa pristupanja EU, što odražava zajedničke napore UNDP-a i EU ka jačanju inkluzivnih i otpornih zajednica – sa fokusom na ljude i njihove potrebe.
– UNDP i EU već dvije decenije zajedno doprinose poboljšanju života u Crnoj Gori i šire. Od osnivanja kancelarije UNDP-a u Crnoj Gori 2006, UNDP je u Crnoj Gori realizovao razvojne projekte u vrijednosti od 120 miliona dolara, sa EU kao jednim od ključnih donatora. Ovo partnerstvo je bilo ključno za napredak u važnim oblastima – ljudskom razvoju, zelenom rastu, upravljanju, socijalnoj inkluziji, digitalizaciji i rodnoj ravnopravnosti. Zajedno smo stvarali mogućnosti za održivi razvoj, osiguravajući da ljudska prava budu u središtu naših napora. Dok slavimo 20 godina saradnje, ostajemo posvećeni stvaranju otpornije, prosperitetnije i održivije budućnosti za ljude u Crnoj Gori, ne zapostavljajući nikog na tom putu. Ovo partnerstvo između UNDP-a i EU pokazuje snagu međunarodne saradnje u pretvaranju globalnih ciljeva u stvarnost na lokalnom nivou – poručila je stalna predstavnica UNDP-a u Crnoj Gori Ekaterina Paniklova.
– Ove godine obilježavamo važan jubilej: 20 godina partnerstva između EU i UNDP-a. Od 2004, pomažemo ljudima širom svijeta da osjete stvarnu razliku u svojim životima. Kad je u pitanju razvojna saradnja, UNDP je prvi partner EU, dok je EU najveći četvrti donator UNDP-a. Naše partnerstvo je transformisalo lokalnu i državnu upravu, pokrenulo digitalne inovacije, unaprijedilo pravosuđe, poboljšalo zdravstveni sistem i socijalnu inkluziju. Osnažili smo žene, podržali preduzetništvo mladih i jačali javno zdravlje, posebno tokom pandemije COVID-19. Zajedno stvaramo opipljive rezultate – od boljih usluga na lokalnom nivou do zelenih energetskih rješenja. Kako se Crna Gora približava EU, naša zajednička vizija je jasna: održiva, inkluzivna budućnost. Zajedno sa UNDP-em, doprinosimo napretku i prosperitetu svih građana i građanki Crne Gore – navela je ambasadorka EU u Crnoj Gori Oana Kristina Popa.
Nizom uspješnih inicijativa koje UNDP u Crnoj Gori sprovodi uz finanijsku podršku EU, ostvareni su značajni rezultati, od kojih izdvajamo:
Kroz jačanje kapaciteta lokalnih samouprava i organizacija civilnog društva, kao i podrške civilnom sektoru i mladima, podržano je gotovo 140 projekata NVO-a, pokrenuto 30 akcija mladih u zajednici i zaposleno 27 nacionalnih volontera UN u lokalnim mikro-preduzećima.
Nove elektronske usluge postale su ključne tokom pandemije kovid-19, omogućavajući da skoro 90% studenata i studentkinja upiše fakultet elektronskim putem, a da na isti način bude podneseno 80% prijava za vrtiće tokom posljednje dvije godine. Javne usluge postale su dostupnije kreiranjem portala e-Uprava i registra institucija. Započet je i rad na procjeni spremnosti za korišćenje vještačke inteligencije, čime su postavljeni temelji za buduće intervencije u ovoj revolucionarnoj oblasti.
Posvećenost UNDP-a i EU da odgovori na hitne potrebe sistema i ljudi u jeku pandemije rezultirala je nabavkom značajne količine medicinske i lične zaštitne opreme za zdravstvene radnike, 100 respiratora i 10 rendgen aparata.
Dugogodišnji napori usmjeravani su na ekonomsko i političko osnaživanje žena, i postignuti su značajni rezultati. Uvođenje izbornih kvota od 30% za žene u izborni zakon dovelo je do većeg učešća žena u politici. Uspostavljena je prva Ženska politička mreža (ŽPM) – jedinstveni forum za dijalog koji okuplja članice pozicije i opozicije, na čiju je inicijativu čak 18 crnogorskih opština izdvojilo posebna budžetska sredstva za žensko preduzetništvo. Zajednički rad ŽPM i UNDP-a doveo je do uvođenja zakonske obaveze finansiranja ženskih organizacija unutar političkih partija, čime je Crna Gora postala primjer najbolje prakse u regionu i šire. U okviru napora UNDP-a na promociji rodne ravnopravnosti, afirmisanja progresivnih stavova i davanja omaža ženama koje su gradile crnogorsko društvo, u Crnoj Gori je prvi put publikovana i monografija “Žene Crne Gore”.
UNDP je u velikoj mjeri doprinio jačanju kapaciteta zaposlenih u javnim institucijama kad je riječ o radu na slučajevima rodno zasnovanog nasilja, a sve u cilju približavanja standardima Istanbulske konvencije i pružanja adekvatne podrške ženama za iskustvom nasilja. Prepoznajući da je međuinstitucionalna saradnja ključna u borbi protiv rodno zasnovanog nasilja, UNDP i EU su podržali izradu prvog Protokola o prevenciji i zaštiti od nasilja nad ženama i nasilja u porodici i uspostavljanje elektronske baze za porodično nasilje. Uspostavljena je prva nacionalna SOS linija za žrtve nasilja i obučeno više od 350 pripadnika/ca policije, socijalnih i zdravstvenih radnika/ca. Prvi institucionalni mehanizam za rodno zasnovano nasilje – Direkcija za rodno zasnovano nasilje – formiran je u okviru Ministarstva rada i socijalnog staranja. UNDP je podržao i izgradnju kapaciteta nevladinih organizacija uz podršku EU, pa je tako podržano 12 ženskih NVO-a koje su specijalizovani servisi podrške ženama sa iskustvom nasilja.
Reforma nacionalnog sistema vještačenja invaliditeta omogućiće da više od 60.000 osoba sa invaliditetom u Crnoj Gori na pravedniji i jednostavniji način ostvaruje svoja prava, uz značajno smanjene administrativne procedure, jer će oko 35 komisija biti zamijenjeno jednom specijalizovanom institucijom za procjenu i utvrđivanje invaliditeta.
Kroz tekuće regionalne aktivnosti na promovisanju mira, edukaciji o tranzicionoj pravdi i prevazilaženju negativnog nasljeđa ratnih zločina iz 1990-ih godina, pružena je značajna podrška jačanju saradnje tužilačkih institucija na Zapadnom Balkanu, a posebno Vrhovnom državnom tužilaštvu u izradi Strategije za istraživanje ratnih zločina 2024-2027. Dodatno, u Crnoj Gori je podržano pet projekata NVO koje se bave tranzicionom pravdom, pomirenjem, suočavanjem sa prošlošću i direktnom podrškom žrtvama i svjedocima ratnih zločina.
U oblasti ublažavanja posljedica klimatskih promjena, unaprijeđeni su kapaciteti nacionalnih institucija u upravljanju programima dekarbonizacije i podizanju svijesti o prednostima energetske efikasnosti i korišćenja obnovljivih izvora energije, što doprinosi otpornosti zajednica na neizbježne klimatske promjene. Takođe, UNDP i EU rade na koordinaciji svih nacionalnih i međunarodnih partnera, kako bi podržali inkluzivnu i participativnu tranziciju sa fosilnih goriva. Sa pristupom usmjerenim na ljude, UNDP i EU teže da tranzicija bude pravedna i da u tom procesu niko ne bude zapostavljen.
Ove inicijative samo su dio portfolija UNDP-a koji trenutno obuhvata više od 40 aktivnih projekata. Zajednički rad UNDP-a, Vlade Crne Gore, EU, kao i brojnih drugih međunarodnih partnera, usmjeren je ka zajedničkom cilju – pretvaranju globalnih ciljeva u rezultate na lokalnom nivou i stvaranju prilika za održivi razvoj i napredak crnogorskog društva.
