DR IVANA KOMATINA / -PRIVATNA ARHIVA
11/02/2023 u 13:10 h
Živana JanjuševićŽivana Janjušević
Preuzmite našu aplikaciju
Pratite nas na
Pridružite nam se na viber community
Pratite nas
i na telegram kanalu
Pratite nas
i na WhatsUp kanalu
StoryEditor

Kralj Stefan Uroš I Veliki i njegov vijek (10): "Srebrni kralj" Uroš I

Feljton smo priredili prema knjizi dr Ivane Komatine "Kralj Stefan Uroš I Veliki i njegov vijek", koju je objavio Istorijski institut Beograd 2021. godine

Razvoj srpskog srednjovjekovnog rudarstva vezuje se upravo za početak vladavine kralja Uroša I. Prema poznatim podacima, rudarsku proizvodnju pokrenuli su njemački rudari Sasi, koji su se naselili u Srbiji sredinom XIII vijeka. Po svoj prilici, oni su u Srbiju došli iz istočne Ugarske (Transilvanije) usljed najezde Mongola 1241/1242. Tu tvrdnju donekle potvrđuje i činjenica da se rudarsko mjesto Brskovo kao trgovački centar pominje već 22. avgusta 1243. godine u jednom dokumentu iz kotorskog arhiva. Naime, iako se u rečenom dokumentu izričito ne pominju Sasi, činjenica da su, kako se iz isprava vidi, kotorski trgovci željeli da za sebe zadrže prednost izvoza u Brskovo u odnosu na susjedne primorske gradove svjedoči o njegovom privrednom usponu koji se može dovesti u vezu sa razvojem Brskova kao rudarskog mjesta.Takođe, Brskovo i Sasi pominju se u "Stonskoj povelji", u kojoj se navodi da kralj prilaže i planinu Smrečnik u Brskovu, a omeđavajući ga navodi da se nalazila "ouz brýdo nad Sase za Lopatou (?)", te ukoliko se prihvati hipoteza da je izdao malo po dolasku na presto, i ona bi svjedočila o prisutnosti Sasa i razvitku Brskova kao rudarskog mjesta u podnožju Bjelasice već malo poslije 1243. godine.

Razvitak Brskova kao rudarskog i trgovačkog mjesta i njegova potvrda u izvorima već od vremena kralja Uroša navela je istraživače da upravo eksploataciju srebrne rude, a samim tim i početak kovanja, "novog" srpskog novca opredijele takođe u pomenuti period i pripišu ga kralju Urošu. Važno je napomenuti i da je rudarska proizvodnja zahvatala širu oblast od Brskova, ali je na njemu bila najaktivnija

Poznato je da su Sasi kao vješti rudari donijeli sa sobom i razvijenu tehnologiju rudarske proizvodnje, te su usljed njihove rudarske aktivnosti u Brskovu eksploatisani metali, i to srebro, glamsko srebro i bakar. Zbog svojih aktivnosti, uživali su i posebnu autonomiju, te je tako po uzoru na uređenje koje su donijeli iz otadžbine u Brskovu formirana prva saska opština. Imali su svog kneza, katoličku crkvu, a kako se iz kasnijih izvora vidi i autonomno sudstvo. Rudarska aktivnost Sasa u Brskovu i naseobina koju su osnovali brzo su privukli trgovce, prije svega iz Kotora i Dubrovnika, a zatim i iz italijanskih gradova, što je uticalo ne samo na razvoj trgovine, već i zanatstva. To je, uz rudarski zamah, obezbjeđivalo značajne prihode za srpskog kralja i ogroman privredni uspon koji je doživljavao svoj puni zamajac. Sasi su krajem XIII i početkom XIV vijeka osnovali kolonije i u drugim rudarskim mjestima (Rudniku, na rudarskom području Kopaonika, u Rogozni, Novom Brdu), ali se ne može pouzdano utvrditi da li su za to zaslužni Sasi iz Brskova, ili su pristizale njihove nove skupine.

Brskovo se pominje u ugovoru između kralja Uroša i Dubrovčana od 23. avgusta 1254. kojim se, između ostalog, regulišu trgovačke povlastice, te se dozvoljava Dubrovčanima "da gréd Ú na Býrskovo", tj. da dolaze u Brskovo. Ta mjera je uslijedila poslije smirivanja tenzija između kralja Uroša i Dubrovčana nastalih usljed crkvenog spora u Primorju i s tim povezanih Uroševih ratnih dejstava protiv Opštine, što je svakako bilo od velikog značaja za Dubrovčane, čija je glavna djelatnost bila trgovina. Brskovo je bilo povezano razgranatom mrežom puteva kako s primorskim gradovima tako i s trgovima u unutrašnjosti Srbije. Posebno je prednjačila trgovina s Dubrovnikom, gdje su se, pored metala, izvozili i vosak, koža, krzno i druga roba, a odakle su se uvozili so, začini, vino i tkanine.

image

Rudarska lampa iz srednjovjekovnog Brskova (FOTO: VIKIPEDIJA)

-FOTO: VIKIPEDIJA

Razvitak Brskova kao rudarskog i trgovačkog mjesta i njegova potvrda u izvorima već od vremena kralja Uroša navela je istraživače da upravo eksploataciju srebrne rude, a samim tim i početak kovanja, "novog" srpskog novca opredijele takođe u pomenuti period i pripišu ga kralju Urošu. Važno je napomenuti i da je rudarska proizvodnja zahvatala širu oblast od Brskova, ali je na njemu bila najaktivnija. Nedavna arheološka istraživanja donijela su nova saznanja o ostacima brskovskog utvrđenja i naselja. U zaleđu utvrđenja obrazovani su naselje i trg. Novootkrivena Saška crkva je bila hram za rimokatoličko stanovništvo, prije svega rudare i trgovce iz Primorja, i bila je posvećena Sv. Nikoli, a iako dokumenti ne bilježe, nesumnjivo je u Brskovu bilo i pravoslavnih hramova.

Kao važno rudarsko mjesto i trg, Brskovo se pominje i u vrijeme Uroševih nasljednika, a njegov značaj počeo je da opada poslije sloma Srpskog carstva, do kada je i rudnik bio aktivan, te se kao trgovačko mjesto pominje i početkom XV vijeka.

PRIREDIO:

MILADIN VELjKOVIĆ

(KRAJ)

Pratite nas na
Pridružite nam se na viber community
Pratite nas
i na telegram kanalu
Pratite nas
i na WhatsUp kanalu

Коментари (0)

Још нема објављених коментара

Оставите свој коментар

  1. Региструјте се или пријавите на свој налог
05. januar 2025 12:05