Važno je naglasiti da Đilas po povratku iz Crne Gore, djeluje na teritoriji Srbije i kao jedan od ključnih funkcionera PK KPJ za Srbiju zajedno sa Aleksandrom Rankovićem biva angažovan na reorganizaciji oslabljene i gotovo uništene partijske organizacije u ovom dijelu Jugoslavije. Iste 1937. godine, kada postaje član PK KPJ za Srbiju, upoznaje i Josipa Broza na jednom tajnom sastanku, krajem aprila ili početkom marta u Zagrebu. Po Đilasovim riječima, 1937. godina je obilježena po dolasku Josipa Broza na čelo KPJ i po pojavi Aleksandra Rankovića, kao mladog i veoma agilnog člana novog partijskog rukovodstva. Broz je u to vrijeme od Kominterne dobio mandat sa zadatkom da sredi stanje u KPJ, što je u suštini značilo i formiranje kompletno novog rukovodstva. Milovan Đilas je veoma brzo postao član Politbiroa CK KPJ, a nešto kasnije u Politbiro ulazi i Ranković, koga je Đilas prethodno upoznao sa Brozom. Tako se polovinom 1937. i tokom 1938. oformilo novo rukovodstvo KPJ i čuvena partijska rukovodeća "četvorka" u sastavu: Josip Broz, Edvard Kardelj, Aleksandar Ranković i Milovan Đilas. Tada je Đilas nezvanično postao četvrti čovjek KPJ, revolucionarnog pokreta i kasnije vlasti.
Kao rukovodilac Pokrajinskog komiteta, Milovan Đilas krajem tridesetih godina aktivno sudjeluje i rukovodi obnovom partijske organizacije na teritoriji Srbije i Beograda, trudeći se da što temeljnije dopre do članstva i simpatizera, do partijskih organizacija i ćelija koje je sve trebalo tih godina animirati ili obnoviti poslije policijskih provala i gotovo kompletnog uništenja. Tako je Đilas pored akcija na terenu u Srbiji aktivan i u organizovanom slanju jugoslovenskih dobrovoljaca u Španiju, tokom godina građanskog rata, u slanju partijskih ljudi u Makedoniju, sa zadatkom organizovanja i omasovljavanja tamošnje partijske organizacije, kao partijski instruktor CK KPJ aktivan je na terenu u Crnoj Gori, kao i na Kosovu i Metohiji. Sa stvaranjem novog rukovodstva KPJ vršio se i obračun sa starim rukovodstvom bivšeg generalnog sekretara Milana Gorkića. Milovan Đilas je kao jedan od čelnih ljudi novog rukovodstva svakako učestvovao u tim obračunima. Partija je tada iz svojih redova isključila ili se na drugi način obračunala sa brojnim tzv. "frakcionašima" i pretendentima na vođstvo u KPJ, od kojih je jedan od najpoznatijih bio slučaj Petka Miletića, poznatog i uticajnog komuniste iz Crne Gore. Miletić je tada bio optužen za sektaštvo i frakcionašenje i pogubljen je u SSSR-u, u tzv. čistkama tokom druge polovine 1930-ih. Uloga Milovana Đilasa u odstranjivanju Petka Miletića još nije rasvijetljena, pa je ovom prilikom nećemo detaljnije obrazlagati. Ono što bi se u vezi sa tim moglo reći jeste podatak da je Milovan Đilas zajedno sa Petkom Miletićem bio u zatvoru i da prema nekim autorima i svjedocima postoje izvjesne indicije da je za to vrijeme podržavao Miletićevu frakciju. Međutim, činjenica je da je poslije izlaska sa robije Đilas bio odlučno protiv Miletića i da je kao član novog Politbiroa po svoj prilici imao udjela i u njegovom političkom uklanjanju.
Novo rukovodstvo zvanično je potvrđeno na Petoj (zemaljskoj) konferenciji KPJ održanoj ilegalno u Dubravi, predgrađu Zagreba, od 19. do 23. oktobra 1940. godine. U radu Pete konferencije KPJ uzelo je učešće sto pet delegata iz gotovo svih krajeva Jugoslavije i tom prilikom je formulisana i potvrđena nova politika partije. Kao najvažniji zadatak, novo rukovodstvo podvuklo je organizaciju i pripremu partije za buduću odbranu zemlje usljed sve zaoštrenijih odnosa u svijetu i i raspirivanja novog, kako su ga tada komunisti nazivali "imperijalističkog" rata.
PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ
(KRAJ)
