U koaliciji koja bi bila sastavljena od Pokreta Evropa sad (PES), Demokrata i manjina, Milojko Spajić bi bio samo formalni premijer i ne bi imao kontrolu nad Vladom, smatra izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje (CGO) Daliborka Uljarević.

Uljarević je, u intervjuu agenciji MINA, ocijenila da pregovori o formiranju nove Vlade primarno zavise od PES-a koji treba da pokaže koliko je homogen i kojim će putem ići, kao i da u tome postoje dvije opcije.

Ona smatra da je prva opcija Vlada koja bi imala značajnu stabilnost sačinjena od PES-a, liste Demokratske partije socijalista (DPS), manjiskih partija i Demokrata, ukoliko oni to žele, dok bi druga varijanta bila Vlada sastavljena od PES-a, Demokrata i manjinskih partija.

“U koaliciji, koja bi bila sastavljena od PES-a, Demokrata i manjina, Spajić bi bio samo formalni premijer. Ministri ga ne bi doživljavali kao premijera i ne bi imao kontrolu na tom Vladom, niti bi imao većinski broj ministara koji bi mu garantovao da može da izglasa određene odluke”, smatra Uljarević.

Navodeći da za PES ne bi bila laka odluka da ide sa DPS-om, ona je rekla da bi to bila još opasnija opcija i za samog Spajića i za PES.

“Jer bi to pokazalo da oni, bez obzira što su dobili najveću podršku pojedinačno, nijesu u stanju da upravljaju sistemom, odnosno sve ostale partije bi ih faktički izjedale iznutra”, dodala je Uljarević.

Ona je navela da ne misli da lista partija okupljena oko nekadašnjeg Demokratskog fronta (DF) može da sačuva pro-evropski kurs vlade.

“Za Građanski pokret URA smo čuli da nije prihvatiljiv. Misilim da URA-u i Socijalističku narodnu partiju (SNP), sve što su uradili u ovoj Vladi ne preporučuje, jer znamo da je to Vlada u kojoj su evropske integracije praktično zacementirane u trenutku kad su mogle biti odblokirane”, smatra Uljarević.

Uljarević je naglasila da bi koalicija PES-a, liste DPS-a, manjina i Demokrata donijela pomiriteljski pristup o kojem se dosta govorilo i tokom drugih kampanja, ali da bi istovremeno bila jako težak zalogaj za sve aktere.

“Ali, ta vrsta konstalacija odnosa, ukoliko bi i Demokrate bile tu, bila bi stabilna, i spriječila bi ono što ćemo sigurno vidjeti u drugoj opciji - jedno beskrajno cjepkanje svega što može da se iscijepka unutar Vlade da bi svako dobio svoj dio kolača”, ocijenila je Uljarević.

Ona je navela da se sa nekoliko velikih aktera te stvari mnogo lakše i jednostavnije dogovore. Takođe, naglasila je da je obaveza Spajića, koju nalažu principi demokratskog društva, da nakon ovakvog izbornog rezultata razgovara sa svima.

“Da li će i sa kim ući u kasniji aranžman ostaje da se vidi. Ja nijesam sklona da vjerujem samo na riječ Spajića, jer smo čuli neke njegove izjave koje su se pokazale nestabilnima ili se nijesu prosto održale”, rekla je Uljarević.

Ona je istakla da je na Spajiću izbor s kim će u koaliciju, ali da se ne može se pričati o Vladi koja je pro-evropska ako je podržavaju bivše stranke DF-a ili ako im se daje mjesto u samoj Vladi ili po dubini.

“Vidjeli smo kako je to djelovalo na prethodnu Vladu. Bio je mnogo jači uticaj takvih snaga i mnogo jači uticaj Beograda kroz neke aktere u toj Vladi nego što je bila pažnja posvećena vođenju održivim interesima Crne Gore”, kazala je Uljarević.

Uljarević je, upitana da li vidi disonantne tonove između predsjednika države i jednog od lidera PES-a Jakova Milatovića i Spajića, odgovorila da se radi se o dva različita profila ličnosti, kako u ličnom istupu tako i kada je riječ o političkoj profilaciji.

Ona je navela da su njih dvojica dobro funkcionisali kada su bili dio jednog sistema, odnosno unutar vlade Zdravka Krivokapića, i kada su se zajedno borili da se PES uspostavi.

“Međutim, isto kao što je PES heterogena grupacija koja ne govori jednim glasom, nema stavove o ključnim pitanjima, tako mi vidimo tu raznolikost sada i između dva lidera PES-a. To je jedna važna stvar koju treba naglasiti, a to smo čuli i od Milatovića tokom same predizborne kampanje, kada je rekao da PES ima dva lidera”, rekla je Uljarević.

Ona smatra da političke partije ne mogu dugoročno da funkcionišu sa dva lidera, kao i da će se prije ili kasnije jedan od njih iskristalisati kao ključan. “Milatović se pokazao kao čvršći igrač, kao neko ko je strpljiviji, ko se manje izlijeće oko nekih stvari, ali isto tako i ideološki tvrđi u odnosu na Spajića”, ocijenila je Uljarević.

Ona je ocijenila da se to oslikava i kroz poziciju Milatovića prema Otvorenom Balkanu i nekim drugim pitanjima.

“Ostaje da se vidi da li će on svoju poziciju ogromnog legitimiteta a uskih ovlašćenja uspjeti da iskoristi na način da se uspostavi kao politički moćan aktor, kako tokom tog mandata, a tako i da preživi u političkom spektrumu nakon što taj mandat završi”, rekla je Uljarević.

Ona je kazala da je Milatović trenutno na raskrsnici, posebno imajući u vidu da njegova pozicija nije ista pozicija kao bivšeg lidera DPS-a Mila Đukanovića, “koji je bio neprikosnoveni lider u partiji koja je upravljala čitavim sistemom”.

“PES tek treba da nam pokaže da li ima kapacitet da upravlja sistemom. Moram da izrazim sumnju da neki od kadrova, koji su profilisani u javnosti i koje smo imali prilike da vidimo kao vrlo aktivne u kampanji, ne odišu tom vrstom ozbiljnosti i posvećenosti za ono što traži državnička funkcija”, smatra Uljarević.

Ona je navela da će zato biti jako važno i Spajiću da, prilikom formiranja Vlade, izbjegne neke koji su se već do sada pokazali kao problem u sopstvenoj partiji i da pokuša to da kompenzuje kadrovima iz drugih partija.

Uljarević je kazala da ne isključuje mogućnost novih izbora, ali da bi to bila najgora opcija za PES koji je izgubio spiralu rasta.

“To je i očekivano, zato što je ona bila nevjerovatno brza i dinamična, i u jednom trenutku je iz različitih razloga počela da pada. Ukoliko bi se ti izbori održali, najveći gubitnik bi bio pokret Evropa sad i zacijelo ne bi više bio nije u mogućnosti da formira Vladu”, ocijenila je Uljarević.

Komentarišući to što, prema istraživanju koje je CGO-a, koje je sprovedeno u saradnji sa agencijom DAMAR, građani Crne Gore najmanje povjerenja imaju u političke partije Uljarević je rekla da su političke partije odavno pri dnu ljestvice povjerenja.

Ona je kazala da je na parlamentarnim izborima došlo do istorijski najmanje izlaznosti od uvođenja više stranačija, zbog nataloženog nezadovoljstva i iznevjerenih očekivanja građana.

Kako je Uljarević dodala, partije koje su uzele vlast nakon avgusta 2020. godine imale su s pravom mnogo kritika prema prethodnoj vlasti DPS-a, ali su tu istu praksu, koju su žestoko kritikovale, preuzele.

Prema njenim riječima, političke partije treba da shvate vrlo ozbiljno poruku građana.

“Ako bismo imali izbore za nekoliko mjeseci, ta kazna od građana, a kažnjeni su gotovo svi na ovim parlamentarnim izborima, bila bi mnogo jača”, ocijenila je Uljarević.

Ona je mišljenja da ne postoji zamor od glasanja, budući da građani vole da govore o politici i da budu uključeni u proces, ali onda kada vjeruju da nešto od njih zavisi.

“Jasna je poruka jedne vrste zasićenosti neinventivnom političkom ponudom. Nije dovoljno doći sa nekim novim licima, potrebne su nam nove, osvježavajuće, politike koje će biti moderne i osluškivati puls građana i građanki”, izjavila je Uljarević.

Ona je rekla da bi bila “kosmička pravda” da PES dobije priliku da realizuje svoja predizborna obećanja.

“To je bila jako skupa ponuda i ostaje da se vidi koliko će ti akteri, kada budu došli u priliku da nešto ispune, pokazati odgovornosti prema onome što je budžet, što je javni interes i što je održivost sistema. Jer, mi to do sada nijesmo imali”, kazala je Uljarević.

Upitana da li je ova generacija političara sposobna da uvede Crnu Goru u EU, ona je ocijenila da u postojećoj konstelaciji odnosa u Skupštini nema dovoljno onih koji razumiju složenost procesa evropskih integracija, ali i ni onih koji žele da se posvete tom poslu.

“Mi smo imali nekad konsenzualnu opredijeljenost za evropske integracije u samoj Skupštini Crne Gore. Sada, već u dužem vremenskom periodu, čujemo različite glasove kad je to u pitanju”, navela je Uljarević.

Ona je rekla da evropske integracije nijesu bile tema rada prethodne dvije Vlade.

“Kada je premijer u tehničkom mandatu predstavljao učinke rada Vlade u proteklih godinu, mislim da je ta prezentacija trajala oko sat, a za učinke u oblasti evropskih integracija nije bilo opredijeljeno više od 30 sekundi. Dakle, taj put je neizvjestan i dalje”, kazala je Uljarević.

Prema njenim riječima, pravi problemi ostaju i ne rješavaju se.

“Mi već četvrtu godinu nemamo Vrhovnog državnog tužioca u punom mandate, nemamo predsjednika ili predsjednicu Vrhovnog suda, nijesmo kompletirali Ustavni sud, pregovaračka struktura je potpuno nefunkcionelna. Članovi Vlade na sjednici otvoreno priznaju kršenje zakona, što je jedan od osnovnih postulata po kojom se ne može gaziti ako hoćete da idete u EU”, upozorila je Uljarević.