/ foto: željko šapurić

Bivši koncesionari od države potražuju više desetina miliona obeštećenja: Damoklov mač nad budžetom

Trenutno su poznati iznosi tri tužbena zahtjeva, koji iznose blizu 60 miliona eura. Koncesionari tužbama traže povraćaj uloženih sredstava i izgubljenu dobit za 30 godina, na koliko su koncesije iznosile

Osam bivših koncesionara za male hidroelektrane pred Privrednim sudom vode sporove u kojima od države potražuje više desetina miliona eura na ime naknade štete koju su, kako tvrde u tužbama, pretrpjeli zbog obustave projekata. Tačan iznos svih potraživanja nije još uvijek poznat jer su u većini slučajeva u toku vještačenja koja će precizirati iznos koji traže bivši investitori.

Trenutno su poznati iznosi tri tužbena zahtjeva, koji iznose blizu 60 miliona eura. Koncesionari tužbama traže povraćaj uloženih sredstava i izgubljenu dobit za 30 godina, koliko su koncesije iznosile. To znači da bi država, u slučaju da izgubi ove sporove, morala da isplati znatna novčana sredstva iz budžeta.

Investitori traže da svjedoče bivši ministri

Ročišta po ovim sporovima nastavljaju se i narednih mjeseci, kada se očekuju gotovi nalazi vještaka ekonomske, građevinske i arhitektonske struke, koji bi trebali da utvrde tačne iznose. Takođe, u ovim sporovima i država, ali i investitori tražili su da svjedoče brojni članovi nekadašnjih i lokalnih i državnih vlasti. Najčešće u sporovima se pominju bivši ministri ekonomije Vladimir Kavarić i Dragica Sekulić. Sekulićeva je navodno prva saopštila mještanima Šavnika da na Bukovici neće biti izgradnje mHE.

Državu su zbog raskida tužili Dekar-hidro, u vlasništvu Momčila Miranovića, Plava hidro pauer, koja je u vlasništvu američkog biznismena porijeklom sa Kosova Florina Krasnićija, Normal kompani, koji je prava prenio na kompaniju Kroling, Elektrotehna–Industrijaimport–Industriaimpeks i Bistrica klin enerdži Žarka Burića. Tužbama nadoknadu traže i članovi porodice nekadašnjeg predsjednika Mila Đukanovića, odnoson njegov brat od ujaka Milovan Maksimović i njegov partner Jovan Gordijan koji su vlasnici Hidra MNE, te sin bivšeg predsjednika Blažo Đukanović, koji u partnerstvu sa Ivanom Burzanovićem gazduje kompanijom BB Hidro.

Konzorcijum Elektrotehna traži da sud utvrdi da su raskinuti ugovor o koncesiji iz 2010. godine i aneks, te naknadu štete od 9,2 miliona, od čega za izmaklu dobit za 26 godina proizvodnje 7,2 miliona, za stvarnu štetu 1,7 miliona i za nematerijalnu štetu 342.000.

Kompanija Florina Krasnićija traži nadoknadu od oko 12 miliona eura, dok je Dekar zahtijevao odštetu od oko 9,2 miliona eura. U većini ovih sporova, koji traju preko dvije godine u toku su ili su završena vještačenja koja će utvrditi tačne iznose potraživanja nekadašnjih investitora. Takođe, država je u nekim sporovima aktivirala bankarske garancije zbog, navodnog, neizvršenja ugovornih obaveza, zbog čega investitori traže povraćaj i tih sredstava

Ugovore raskinula vlada Zdravka Krivokapića

Bivša vlada Zdravka Krivokapića raskinula je 2021. godine deset ugovora o koncesijama za gradnju mHE zbog nepoštovanja ugovornih obaveza od strane investitora. Devet koncesionara pred sudom traže obeštećenje, dok je samo sa jednim postignut sporazumni raskid ugovora. Koncesionari u sporovima navode da su poštovali sve obaveze, te da je do kašnjenja radova dolazilo isključivo nedjelovanjem državih organa i zbog protesta lokalnog stanovništva. Ugovori su potpisivani za vrijeme mandata vlada Mila Đukanovića i Duška Markovića, uglavnom na period od po 30 godina, a koncesionari sem uloženih sredstava tužbenim zahtjevima potražuju i izgubljenu dobit.

Naime, raskide ugovora o gradnjama mHE je još u oktobru 2019. godine najavio bivši premijer Duško Marković, nakon što je Vlada zadužila Ministarstvo ekonomije da u roku od deset dana započne pregovore o raskidu ugovora sa šest koncesionara i izvještava Vladu o potrebi pregovaranja oko sporazumnog raskida ugovora o koncesiji i na drugim vodotocima.

Investitori u tužbama navode da ih je država dovela u zabludu, ističući da bi njihovi projekti bili privedeni kraju da je država, ali i lokalne samouprave odradila svoj dio posla. Tu se kao razlozi navode predugi rokovi za izdavanje brojnih dokumenata, koji su odlagani, kao i u slučaju Dekara, gdje je traženo da se sama mHE završi u roku od 60 dana, što je investitor istakao kao nemoguće. U nekim slučajevima, poput izgradnje mHE u Plavu, na ročištu je investitor istakao da je bio fizički napadnut, kao i da lokalna samouprava i policija nisu htjele da pruže asistenciju, već su se stavili na stranu lokalnog stanovništva. Zbog toga je čak i ambasada SAD morala da se uključi u rješavanje spora. Upravo su protesti mještana na ovim lokalitetima doveli do raskida ugovora sa investitorima.