Preporučujući najtoplije čitaocima knjigu Zorice Milosavljević "Oni su živeli ovde", njen recenzent istoričarka dr Gordana Petković, muzejska savjetnica u Zavičajnoj zbirci Sremskih Karlovaca, pored ostalog, zapisaće da pomenute priče "predstavljaju dragocjeno svjedočanstvo o ljudima koji su tokom 19. i 20. vijeka na različite načine obilježili Sremske Karlovce, ili su, pak, Karlovci obilježili njihove sudbine koje su ih odvele u druge krajeve svijeta‘‘.

Zorica Milosavljević

privatna arhiva

Takva je neosporno i priča "Ratni sveštenik i starješina logoraške kapele", koju prenosimo u cjelosti:

"Na Uneskovoj listi svjetske kulturne baštine, između ostalih dobara iz Srbije, našao se i jedan ikonostas, rad poznatog arhitekte i slikara ruskog porijekla Grigorija Ivanoviča Samojlova. Taj ikonostas po mnogo čemu je interesantan, a kaže se da uživa Uneskovu zaštitu ne zbog umjetničke vrijednosti nego istorijske. Kad god se pomene to djelo, koje danas krasi Kapelu rođenja Svetog Jovana Krstitelja na Centralnom groblju u Beogradu, neizostavno se navodi da je nastalo tokom Samojlovog zarobljeništva u Drugom svjetskom ratu u njemačkom logoru Stalag IX C u Buhenvaldu. U tom logoru je 1943. godine jedna od baraka preuređena u kapelu, a Samojlov je odradio slikarski i duborezački dio posla. Za drvenu konstrukciju poslužili su mu željeznički hrastovi pragovi. Na ikonostasu je naslikao Svetog Savu i Hrista, kome su ruke vezane užadima, ali su i razdvojene, što predstavlja težnju ka oslobođenju. U poslu su mu pomagali ostali logoraši, koji su se odricali paketa i sledovanja u zamjenu za alat koji je napravljen od čeličnih otpadaka i konjskih potkovica. Poslije rata ikonostas je prenijet u tadašnju Jugoslaviju i postavljen u kapeli Učiteljske škole `Kraljica Natalija` u Beogradu, a 1953. prebačen u Kapelu rođenja Svetog Jovana Krstitelja.

Među onima koji su pomagali da se od logoraške barake daleko od rodne grude napravi hram, a potom u njemu služio Bogu, bio je karlovački sveštenik Dimitrije Mratinković. Stariji Karlovčani još uvijek pamte tog naočitog protu, starješinu Saborne crkve, vrijednog i savjesnog paroha, vrsnog poznavaoca karlovačkog pojanja. Pišući u knjizi `Otrgnuti od zaborava` o karlovačkim sveštenicima sahranjenim na Čeratskom groblju od 18. vijeka do osamdesetih godina 20. vijeka, protosinđel hadži dr Stefan Čakić je dužnu pažnju posvetio i proti Mratinkoviću, ne propustivši podatak da je Drugi svjetski rat proveo kao zarobljenik u Njemačkoj, odakle se vratio u domovinu i porodici 1945. godine. Međutim, iza tog suvoparnog podatka da je bio ratni zarobljenik kriju se mnogi detalji, koji su ostali nepoznati karlovačkoj i široj javnosti.

Dimitrije Mratinković, rođeni Zemunac (1910), u Karlovcima se nakratko obreo prvi put 1931. godine, po završetku Bogoslovije u Sarajevu, u kojoj mu je stric Milan bio profesor i vaspitač. Tada je u Sabornoj crkvi rukopoložen u čin đakona, a ubrzo i za prezvitera. Najprije je kao sveštenik službovao u Petrovčiću, a potom u Boljevcima do februara 1941. godine, kada je mobilisan. Morao je da zamijeni mantiju vojničkom uniformom, ali je ipak na šajkaču okačio krst od širita. Dobio je čin kapetana druge klase.

Nedjeljom i praznikom služio je bogosluženja u obližnjem M. Popoviću, na koja je dolazilo nekoliko desetina vojnika. I tako do zarobljavanja. U njegovom logoraškom kartonu piše da je zarobljen u Mladenovcu 15. aprila 1941. Završio je u jednom od njemačkih logora, koji su bili poznati kao Stalag. Njemci su odvojeno držali vojnike od oficira, pa je prota Mratinković kao kapetan druge klase prvobitno bio raspoređen u logor Oflag VI B, namijenjen oficirskom kadru, u Boholtu, u Vestfaliji, dobivši broj 3760, kaže se u priči `Ratni sveštenik i starješina logoraške kapele`".

PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)