Osim ibeovaca, u Posebnu ustanovu Grgur upućivana su i lica optužena za druge vrste neprijateljske djelatnosti, najčešće pod optužbama da su ustaše, četnici, ili izgrednici koji su pravili nerede na javnim mjestima usljed dejstva alkohola ili upotrebom fizičkog nasilja. Tako su u ovoj ustanovi, zajedno sa političkim krivcima, okupljani i oni koji su imali problema sa zavisnošću od alkohola ili čak psihičkih problema, da bi tek 1961. bilo pokrenuto pitanje njihovog liječenja umjesto upućivanja u Posebnu ustanovu.
U izvještajima se mogu naći različiti podaci o ukupnom broju i strukturi kažnjenika, što otežava precizno određivanje tačnog brojnog stanja, mada pruža određene okvire za razmatranje. U zbirnim izvještajima nastalim tokom šezdesetih godina isticano je da je ovom zaštitnom mjerom kažnjen 221 ibeovac, ali da je ona primijenjena i na dio lica koja su po tom osnovu ranije suđena ili kažnjena drugim vrstama kazni, pa je pod njenim udarom u okviru ove kategorije bilo ukupno 258 osoba.
Najveći broj kažnjenih ibeovaca zabilježen je neposredno poslije izmjene Osnovnog zakona o prekršajima u decembru 1958. kada je, prema prvim izvještajima u okviru ove kategorije izrečena zaštitna mjera upućivanja u Posebnu ustanovu za 158 osoba, da bi u kasnijim izvještajima taj broj bio smanjen na 154. Odluka o njihovom upućivanju donijeta je krajem 1958, ali su na ostrvo stigli početkom januara 1959. godine. Iako su tokom 1958. uhapšene i dvije žene, jedna na Kosovu i Metohiji, a druga u Sloveniji, od njihovog kažnjavanja se odustalo, pa su obije do kraja godine bile oslobođene. Prema dostupnim dokumentima, u Posebnoj ustanovi Grgur nije bilo žena, a ne raspolažemo podacima da su one po ovom osnovu upućivane u neku drugu ustanovu.
Tokom 1959. godine u Posebnu ustanovu Grgur upućena je 51 ili 50 osoba pod optužbom da su ibeovci, pri čemu se posljednji broj navodi u izvještajima u kojima se daje i presjek po republikama. Iste godine puštena je u okviru ove kategorije 21 osoba i to 8 zbog dobrog držanja, a 13 zbog bolesti. Prema pojedinim podacima, Štefan Vrzela je uspio 25. avgusta 1959. da pobjegne sa ostrva Sveti Grgur u Austriju.
Već tokom 1959. godine u Hrvatskoj su konstatovani smirivanje napetosti i smanjenje broja javnih istupa sa pozicija Informbiroa, što je tumačeno nesigurnošću i strahom uzrokovanim upućivanjem najistaknutijih ibeovaca u Posebnu ustanovu Grgur: "mnogi od njih preporučuju da je najbolje šutjeti i držati svoja mišljenja za sebe, jer da se istrčavanjem može doći opet onamo, gdje se je bilo ranije". […]
Upravnik Posebne ustanove Grgur, Branko Eremić, iznio je 11. avgusta 1960. osvrt na izrečene kazne i primijetio da one uglavnom nijesu bile ravnomjerne i da je ista kazna izricana teškim prestupnicima i licima osumnjičenim za špijunsku djelatnost, kao i osobama koje su počinile manje prekršaje, te da nije vođeno računa o uzrastu pojedinaca. Konstatovao je da brojno stanje u Posebnoj ustanovi Grgur u tom trenutku iznosi 276 kažnjenika od kojih je većina (249) kažnjena kaznom od dvije godine, a najniža kazna od osam mjeseci bila je izrečena samo jednom licu. Većinu kažnjenika činila su 184 ibeovca, 72 osobe pripadale su Hrvatskom oslobodilačkom pokretu (HOP-u) i ustašama, petorica kažnjenika bili su označeni kao četnici, a 15 kao pijanci. Upoređujući razlike u težini izrečenih kazni, Eremić je naveo slučajeve kažnjavanja lica koja su pod dejstvom alkohola istupala ili pjevala nacionalističke pjesme i onih optuženih za obavještajnu djelatnost. Eremić se založio za povećanje maksimalne kazne na tri godine koja bi bila primjerenija ibeovcima i ustašama za koje je smatrao da će Posebnu ustanovu Grgur napustiti "gori nego što su došli".
PRIREDIO: MILADIN VELJKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)
