Noti od 14. novembra jugoslovenska vlada je priložila Aide-mémoire u kome je predstavljena jugoslovenska verzija istorije Koruške. Ukazano je na to da je u ranom srednjem vijeku cijela teritorija Koruške bila naseljena slovenačkom populacijom i da je baš Koruška predstavljala centar srednjovjekovne slovenačke države. Navedeno je dalje da su kasnije ove oblasti došle pod njemačku vlast, što je dovelo do germanizacije tamošnjeg stanovništva. I pored toga, konstatovano je u dokumentu jugoslovenske vlade, južne oblasti Koruške zadržale su slovenački karakter. Tada formirana granica između njemačkih i slovenačkih teritorija Koruške ostala je, prema navodima jugoslovenske vlade, nepromijenjena. […] Zaključeno je da je navedena "etnička granica" oštra, te da, dok su sјeverne oblasti "čisto njemačke", južno od navedene linije ne postoji nijedno njemačko selo. Iznijet je i podatak da je sredinom 19. vijeka (1846) u "slovenačkoj Koruškoj" živјelo 103.000 Slovenaca i 12.000 Njemaca (Austrijanaca).

Sredinom 19. vijeka, stajalo je u Aide-mémoire-u od 14. novembra, nastupila je nova etapa prisilne i sistematske germanizacije koruških Slovenaca. Konstatovano je, međutim, da navodna germanizacija Koruške nije postigla svoj cilj. Prema procjeni iznijetoj u dokumentu od 14. novembra, u Koruškoj je poslije završetka Drugog svjetskog rata živjelo između 90.000 i 100.000 Slovenaca. Kao i u drugim jugoslovenskim dokumentima o koruškom pitanju, i u Aide mémoire-u od 14. novembra, oštro je kritikovano sprovođenje plebiscita u Koruškoj održanog poslije Prvog svjetskog rata i zaključeno je da rezultat referenduma nije odgovarao volji stanovništva Koruške.

U pokušaju pridobijanja velikih sila za svoju politiku prema Koruškoj, jugoslovenska vlada je u Aide mémoire-u od 14. novembra podsjetila saveznike na ulogu koruških Slovenaca u Drugom svjetskom ratu, pri čemu je akcenat stavljen na slovenački pokret otpora.[…]

Diplomatska kampanja jugoslovenske vlade za odlaganje izbora u spornim djelovima Koruške ipak nije dala rezultat. Jugoslovenski predlog nije naišao na odobravanje zapadnih saveznika. U noti od 23. novembra 1945. godine, dva dana prije izbora, Steјt department je saopštio jugoslovenskoj ambasadi u Vašingtonu da je stav Sjedinjenih Država da održavanje izbora u Koruškoj ne bi prejudiciralo rješenje jugoslovensko-austrijskog graničnog spora.

Jugoslovenskoj strani nije preostalo ništa drugo osim javnog protesta protiv odluke zapadnih sila. Povodom izbora u Austriji, 25. novembra 1945. godine, "Politika" je na naslovnoj strani objavila članak pod naslovom "Izbori u Austriji i koruški Slovenci", u kome su ponovljene najvažnije teze iz note od 14. novembra. Naglašeno je da bi održavanje izbora u spornim oblastima u Koruškoj prejudiciralo rјešenje koruškog pitanja i da je iz tog razloga potrebno odložiti izbore u tim dјelovima Austrije. Ponovo se tvrdilo da su Slovenci u Koruškoj bili izloženi višedecenijskoj germanizaciji i asimilaciji, a akcenat je stavljen i na antifašističku rolu Slovenaca u Drugom svјetskom ratu. Podvučeno je da su se koruški Slovenci u ratu borili na strani saveznika i da, stoga, s pravom zahtijevaju pripajanje Jugoslaviji. Kao i u noti od 14. novembra, oštro je kritikovano sprovođenje plebiscita u Koruškoj 1920. godine.

Prvi poslijeratni izbori u Austriji pokazali su da taktika Osvobodilne fronte nije dala rezultat. Pozivi na bojkot, odnosno preporuka da se glasa za austrijske komuniste, nijesu u većoj mjeri uticali na izborno tijelo u Koruškoj. Sa 48,8 odsto glasova, Socijalistička partija Austrije odnijela je pobjedu u Koruškoj. U južnoj Koruškoj socijalisti su dobili još više glasova (51,1 odsto). Oko 10 odsto glasova manje u Koruškoj dobila je Austrijska narodna partija (39,7 odsto), dok je samo 8,1 odsto učesnika na izborima glasalo za Komunističku partiju Austrije.

Za debakl na izborima u Koruškoj jugoslovenska strana je optuživala Britance i austrijske vlasti. U jednoj neobjavljenoj jugoslovenskoj analizi izbornih rezultata u Koruškoj podvučeno je da je Osvobodilnoj fronti, za razliku od ostalih političkih organizacija u Koruškoj, uskraćeno pravo na propagandno djelovanje. Pored toga, navedeno je da je demoralizaciji koruških Slovenaca doprinio i vicekancelar Šarf, time što je tokom izborne kampanje javnost upoznao sa sadržajem pisma Staljina austrijskom predsjedniku Karlu Reneru, u kome je garantovan teritorijalni integritet Austrije.

PRIREDIO:

MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)