Logo Ujedinjenih nacija / logo
24/10/2024 u 13:09 h
DAN portalDAN portal
Preuzmite našu aplikaciju
Pratite nas na
Pridružite nam se na viber community
Pratite nas
i na telegram kanalu
Pratite nas
i na WhatsUp kanalu
Slušaj vijest
StoryEditor

Dan Ujedinjenih nacija, 79 godina kasnije: Od njegovanja mira do trenutne krize

Osnivačka Povelja Organizacije Ujedinjenih nacija potpisana je prije 79 godina, 24. oktobra, od kada je ovaj datum prihvaćen kao njen dan.

Ratifikovanjem stalnih članica Savjeta bezbjednosti – Ujedinjenog Kraljevstva, Francuske, Kine, Sjedinjenih Američkih Država, Sovjetskog Saveza, Povelja je stupila na snagu. Prije toga Povelju je ratifikovala većina članica.

Dan Organizacije Ujedinjenih Nacija

Generalna skupština Organizacije Ujedinjenih nacija 1947. godine usvojila je odluku da se datum stupanja na snagu Povelje Organizacije Ujedinjenih nacija (UON), nadalje obilježava kao Dan OUN.

Za međunarodni praznik, Dan Organizacije Ujedinjenih nacija, 24. oktobar, proglašen je 1971.

Predupređenje opasnosti

Povelja, kao i čitav koncept Organizacije Ujedinjenih nacija izrasli su iz iskustva Drugog svjetskog rata.

Saveznici su poučeni užasnim iskustvima koje je taj rat donio bili namjerni da ustroje tijelo koje bi regulisalo potonje odnose među državama, u nadi da će tim putem, koliko je moguće, biti preduprijeđene moguće opasnosti u perspektivi.

Nije bila riječ samo o političkim principima i odnosima nego i o mjerama međunarodne ekonomske saradnje koje su takođe trebale da onemoguće, u budućnosti, krupne ekonomske lomove, pa otuda i potencijalno politički opasne situacije.

Tako će biti ustrojen Međunarodni monetarni fond, Svetska banka i druga slična tijela.

Ideja je bila da se stvori bitno efikasnije tijelo od međuratnog Društva naroda koje je, formalno, raspušteno 18. aprila 1946.

Prethodno, Povelja UN je razmatrana i uobličena tokom Konferencije u San Francisku, koja je započela 25. aprila 1945. Povelju su potom, posle dvomjesečnog rada, potpisali predstavnici 50 zemalja, 26. juna te godine, u San Francisku.

Sadržala je tumačenje ciljeva OUN, razradu strukture i tijela organizacije koja je tada bila u osnivanju. Precizirani su glavni organi, kao Savjet bezbjednosti, Generalna skupština, Međunarodni sud pravde, Ekonomski i socijalni savjet, Starateljski savjet.

UN: Uloga mladih ključna u borbi protiv govora mržnje

Obavezujući principi

Poveljom su članice obavezane da njeguju mir, međunarno pravo, bezbjednost, ali i da usaglašavaju ekonomske i socijalne mjere, poštuju ljudska prava. 

Dokument počinje preambulom, i sadrži ukupno 111 članova raspoređenih u 19 poglavlja.

Preambula sadrži opštu izjavu o ciljevima organizacije i proklamuje obavezu da se članice drže ugovorenog. Oblikovana je uglavnom po uzoru na ustavna načela SAD.

Nadalje su u 19 poglavlja razrađeni svi detalji funkcionisanja OUN.

Okvir potonjih Ujedinjenih nacija stvaran je na više skupova predstavnika zemalja saveznica tokom Drugog svjetskog rata, počev od Konferencije održane u Londonu 12. juna 1941, kada je objavljena zajednička Izjava na temu ciljeva i principa zajedničke borbe.

Sastavni dio bila je i vizija sveta po okončanju rata. Već tada je naglašena potreba da u potonjem svijetu valja izgraditi ekonomsku odnosnu socijalnu stabilnost za sve. U tom smislu proklamovana je potreba međusobne saradanje "slobodnih naroda" kako u ratnim naporima tako i u izgradnji poratnog svijeta.

Atlantska povelja

Uslijedila je dva mjeseca docnije zajednička izjava Sjedinjenih država i Ujedinjenog Kraljevstva, koja je donijela razradu pomenutih načela.

Taj dokument u istoriju je ušao pod nazivom Atlantska povelja.

Osam tačaka tog dokumenta sadržale su manje-više sve ključne odredbe koje će biti unijete u osnivačka akta Organizacije Ujedinjenih Nacija.

Prvog dana naredne 1942. predstavnici 30 zemlja saveznica potpisali su Deklaraciju Ujedinjenih nacija, kojom su ponovljeni navedeni principi uz naglasak na zajedničku borbu protiv zemalja Osovine. Tim dokumentom pojavio se izraz Ujedinjene nacije.

Deklaraciju su potpisali i predstavnici Vlade Kraljevine Jugoslavije.

Tokom Konferencije u Dambarton Ouksu, u Džordžtaunu kod Vašingtona, ljeta/jeseni 1944. (21. avgust 1944 - 7. oktobar 1944) principi potonje međunarodne organizacije su dalje razrađeni i precizirani. Tada je uglavnom usaglašena struktura sistema OUN.

Dalja usaglašavanja uslijedila su tokom savezničke Konferencije na Jalti februara 1945. Tom prilikom precizirano kako će funkcionisati Savjet bezbjednosti.

Prvo zasijedanje Generalne skupštine OUN održano je u Londonu, 10. januara 1946. dok se prvo okupljanje Savjeta Bezbjednosti dogodilo nedelju dana potom.

Pratite nas na
Pridružite nam se na viber community
Pratite nas
i na telegram kanalu
Pratite nas
i na WhatsUp kanalu
22. decembar 2024 16:54