sjednica Ustavnog suda / -IVAN PETROVIC - IPE

Gogić dogodine u penziju, na vrijeme naći zamjenu

Ustavni sud će najkasnije krajem novembra morati da obavijesti Skupštinu da Gogić za pola godine stiče uslove za odlazak u penziju, odnosno o isteku mandata sudije Ustavnog suda

Pokušaji da se Ustavni sud kompletira traju skoro dvije godine, a dok se ulazi u novi krug intervjua sa starim i novim kandidatima za četvoro sudija, Skupština bi u nekom narednom periodu trebala da se pozabavi i pronalaženjem zamjene sudiji Miodragu Gogiću, koji u maju 2024. godine stiče uslove za starosnu penziju. To znači da će Ustavni sud najkasnije krajem novembra morati da obavijesti Skupštinu da Gogić za pola godine stiče uslove za odlazak u penziju, odnosno o isteku mandata sudije Ustavnog suda. Potom prema Zakonu o Ustavnom sudu Skupština najkasnije u roku od 15 dana od dana prijema obavještenja, raspisuje javni poziv za izbor sudije Ustavnog suda u Službenom listu Crne Gore i u najmanje jednom od štampanih medija sa sjedištem u Crnoj Gori. Javni poziv za izbor sudije Ustavnog suda predlagač objavljuje na svojoj internet stranici. Rok za prijavljivanje kandidata određuje se u pozivu koji ne može biti kraći od 15 dana od dana raspisivanja javnog poziva.

S obzirom na sadašnje iskustvo i sporost u procesu izbora sudija, koji već dvije godine koče političke nesuglasice, jasno je da se Skupština mora ranije pripremati za izbor novog sudije kako ponovo ne bi došli u situaciju da imamo krnji Ustavni sud, koji u ovom trenutku ne može odlučivati o normativnim predmetima, već samo ustavnim žalbama jer ima samo tri od sedam članova. Podsjetimo, uvod u sadašnju svojevrsnu blokadu Ustavnog suda bio je odlazak u penziju sudija Ustavnog suda, Mevlide Muratović i Hamdije Šarkinović, kojima je po sili zakona funkcija prestala 4. januara, odnosno 5. februara 2021. kada su otišli u penziju. Procedura izbora novih sudija započeta je u septembru 2020. godine, a potom su u penziju otišli i sudije Dragoljub Drašković i Miodrag Iličković, čija mjesta su i dan danas upražnjena.

U poslednje dvije godine bilo je čak pet konkursa za sudije Ustavnog suda, obavljene su desetine intervjua, ali u cijelom precesu nije presudila stručnost kandidata, već su pobijedila politička nadgornjavanja, u kojima su građani i pravna država glavni gubitnici.

Zakon smanjio starosnu granicu za penziju

Prema članu 17 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, osiguranik stiče pravo na starosnu penziju kad navrši 66 godina života (muškarac), odnosno 64 godine života (žena), i ta norma je problematizovana pred Ustavnim sudom, na čiju se odluku još čeka. Ustavni odbor Skupštine Crne Gore na sjednici u aprilu 2021. zaključio je da propisivanje niže starosne granice za penzionisanje žena u odnosu na muškarce predstavlja mjeru pozitivne diskriminacije žena "u cilju zaštite žena zbog njihovih bioloških funkcija (prije svega materinstva), pri čemu žene same odlučuju da li će koristiti ovo pravo". Oni su tada predložili da Ustavni sud odbije Inicijativu da se mijenja Zakon koji propisuje različite starosne dobi za žene i muškarce.

Za izbor sudija potrebna je dvotrećinska u prvom glasanju ili tropetinska većina u Skupštini. Prema Zakonu o Ustavnom sudu na javni poziv mogu se prijaviti istaknuti pravnici koji pored Ustavom propisanih uslova za sudiju Ustavnog suda, ispunjavaju i opšte uslove za rad u državnim organima. Istaknutim pravnikom smatraju se profesori pravnih nauka, sudije, državni tužioci, advokati, notari, pravnici koji rade u državnim organima, organima državne uprave i lokalne samouprave, odnosno lokalne uprave, kao i pravnici koji rade u privrednim društvima i pravnim licima, koji uživaju profesionalni i lični ugled.

Sudija Ustavnog suda ne smije učestvovati u političkim aktivnostima niti javno ispoljavati svoja politička uvjerenja. Sudija Ustavnog suda koji obavlja naučnu, obrazovnu i umjetničku djelatnost, kao i aktivnosti zaštićene autorskim pravima, ne smatra se da obavlja profesionalno drugu djelatnost u smislu Ustava.