Piše: dr Zoran Milivojević
Zato se i istorijska simbolika ne može preskočiti kad je Rijad, sjedište čuvara Muhamedovog groba, danas domaćin dvojici najmoćnijih predstavnika dva globalna duhovna hrišćanska krila: SAD i Rusije, čiji međusobni sukob, od kojeg smo poslednje dvije godine strepjeli, sigurno može da uništi planetu.
Kada se preskoči simbolika ostaje surova realpolitika s odlukom SAD i Rusije da ništa ne objave o međusobnim "tehničkim" dvanaestočasovnim razgovorima u Rijadu 25. marta, što govori kako o njihovoj važnosti, tako i delikatnosti sadržaja i dogovorenih rješenja. A glavna tema je normalizacija odnosa ove dvije vodeće nuklearne sile u uslovima kad se kreira novi poredak i uspostavlja nova ravnoteža snaga kako bi taj poredak funkcionisao izbjegavanjem njihovog globalnog sukoba. Valja se podsjetiti zašto je do Rijada uopšte došlo. Direktnim vojnim angažovanjem Rusije u Ukrajini protiv proširenja NATO-a i neuspešnim pokušajem da se to ospori vojno-političkim angažovanjem kolektivnog Zapada na čelu sa SAD i porazom Rusije, potvrđena je de fakto globalna multipolarnost. Naprosto, očigledno je da nastavak tog pokušaja vodi u iracionalan globalni sukob bez pobjednika, a na štetu samih aktera i planete u cjelini. U tom smislu Rijad je obostrana saglasnost o novom početku, pri čemu SAD uvažavaju globalnu poziciju i uticaj Rusije u multipolarnom svijetu. Naime, vraćanje realpolitici, što Amerikanac prof. Miršajmer ("Tragedija politike velikih sila") već duže vrijeme sugeriše, rezultat je uvjerenja SAD da je unipolarni svijet ipak mrtav i da se ratom koji se ne može dobiti ne mogu ostvariti nacionalni niti strateški globalni interesi. Svijet se ubrzano mijenja obnavljanjem tradicionalnih vrijednosti, za SAD starih (Rusija) i rađanjem novih rivalstava (Kina, Indija s kolektivnim Jugom), kao i dodatnim trošenjem glavne neoliberalne ideološko-političke platforme, ubrzanim buđenjem državotvorne i nacionalne identitetske svijesti, prije svega na većini planetarnog prostora (Afrika, Latinska Amerika, Azija, Zaliv), doskora pod dominantnim uticajem razvijenih zapadnih liberalnih demokratija.
Sve ovo zajedno postalo je osnov novog globalnog nezaustavljivog procesa promjena u kojem najveće nuklearne sile SAD i Rusija normalizuju odnose i utvrđuju prioritete, zone uticaja i slično s globalnim značenjem. Otuda i nema saopštenja iz Rijada o toku, a biće kad se usaglase odluke. Tako je s velikim silama otkad je svijeta. Uostalom, da je svijet i dalje unipolaran s Rusijom kao gubitnikom u ratu, zar bi uopšte bilo Rijada i bilo kakvih strateških razgovora glavnih nuklearnih sila o nizu svjetskih pitanja i ratovima u Ukrajini i na Bliskom istoku, u kojima su njihovi interesi i te kako zastupljeni.
Slijedi već neizbježno pitanje: Gdje smo tu mi? Kad je riječ o Evropi, ona je zatečena i nespremna na promjene. Otuda je i nema u Rijadu. Preuzimanje palice vodilje od strane Velike Britanije i "stare" Evrope pokazuje u kojoj mjeri je EU u krizi identiteta, globalnog kredibiliteta, liderstva i kašnjenju u strategiji uključenja u novi multipolarni poredak. Tako zatečena Evropa je postala prostor u kojem se odvija bitka između dva suprotstavljena koncepta: zadržavanja ideološke neoliberalne i strateški ratne opcije po svaku cijenu, s jedne, ili prilagođavanja promjenama kroz sopstvene ideološke i geopolitičke korekcije, kako vrijednosti, tako i konkretnih mjera i akcija, s druge strane. Zbog punog razumijevanja realpolitičkog konteksta važno je imati u vidu da su ideološko-političke promjene već duboko obuhvatile planetu, uključujući i dvije dominantne u Evropi po uticaju supersile SAD i Rusiju, od kojih njena budućnost nesporno zavisi, a koje upravo i o tome razgovaraju u Rijadu.
Paradoksalno, ali istinito, nezavisna i vojno neutralna Srbija je u ovom trenutku na mikroevropskom planu u izvjesnoj mjeri i pokazatelj karaktera i sadržaja borbe ta dva koncepta. Naime, suštinski opredijeljenoj za multipolarnost, mir, tradicionalne vrijednosti i nacionalnu politiku i interes, suprotstavlja joj se na unutrašnjoj sceni, uz određenu spoljnu podršku dominantno liberalne i evrolevice, ultraliberalni koncept s prevagom prema unutrašnjem radikalizmu, ratnoj opciji i korekciji državnih i nacionalnih interesa, između ostalog i kroz preispitivanje nacionalne politike i aktuelnog međunarodnog položaja. Zbog toga i za Srbiju Rijad ima kako simbolično, tako i istorijsko značenje, a sam domet tamošnjih dogovora i kriterijume za ocjenu sopstvenih opredjeljenja i mjesta i uloge u budućem multipolarnom svjetskom poretku u njegovom evropskom dijelu, kome Srbija sudbinski pripada.
politika.rs
(Autor je diplomata u penziji)
Коментари (0)
Оставите свој коментар