Kao što smo u prethodnom nastavku feljtona rekli, partijske instrukcije o kategorizaciji ibeovaca pratili su pojačani pritisak i nadzor nad onima koji su smatrani najekstremnijim. Vlado Dapčević je svjedočio da je u tom periodu bio izložen stalnom policijskom nadzoru, a dodatnu psihozu i odluku da bježi iz zemlje podstakli su njegovi razgovori sa predstavnicima službi bezbjednosti. Na to da će uskoro biti uhapšen, navodno ga je upozorio visoki službenik UDB-e general Vojo Biljanović.
Ovakav pritisak naveo je ibeovce na zaključak da će prema njima biti preduzete rigoroznije mjere, što je dovelo do toga da je 31. maja 1958. iz zemlje pobjeglo nekoliko grupa ibeovaca (20 osoba). Najbrojnija je bila grupa od 15 osoba iz Beograda, Sarajeva i sa Kosova i Metohije koja je pobjegla u Albaniju i u kojoj su se, između ostalih, nalazili Vlado Dapčević, Milan Kalafatić, Mileta Perović, Bogdan Jovović, Momčilo Đurić i drugi. Ljubomir Kojić je pobjegao u Mađarsku, a zatim su ga slijedila još dva lica, dok su iz Slovenije u Italiju pobjegli Dušan Majcen i Branko Arsenijević. Uz to, četiri osobe su u međuvremenu odustale od bjekstva.
Poslije bjekstva 20 ibeovaca iz zemlje uslijedio je niz hapšenja onih koji su ostali u Jugoslaviji, a koji su smatrani za najekstremnije. U prvom talasu, već 4. juna 1958. uhapšeno je 40 osoba. Zatim je, prema izvještaju od 19. jula 1958, do tada bilo ukupno uhapšeno 213 osoba; sedam ih je pušteno, jedan je preminuo, dok je drugi izvršio samoubistvo u zatvoru, pa su se u tom momentu u zatvoru nalazile 204 osobe. Naizgled paničan i ekstreman, ovaj obim hapšenja trebalo je na određeni način i da opovrgne slabosti službe bezbjednosti koje su otkrile bjekstvo tako brojne grupe, među kojima su pojedinci poput Dapčevića bili pod stalnim nadzorom. Bjekstvo je moglo poslužiti i ostalim ibeovcima kao moralni podsticaj, što je bilo potrebno spriječiti. U izvještaju UDB-e za 1958, ova godina je označena kao period najšireg neprijateljskog djelovanja ibeovaca u odnosu na period od 1955. godine, uz naglasak da je najveći broj njihovih istupa uslijedio nakon bjekstva grupe Vlada Dapčevića. Za razliku od 1957, kada je po pitanju Informbiroa bilo u cijeloj zemlji uhapšeno 37, a osuđeno 29 lica, tokom 1958. godine taj broj porastao je na ukupno 240 uhapšenih.
Ovi događaji izazvali su nalet straha kod ibeovaca, a prema pojedinim izvještajima to je naročito bilo izraženo u Sarajevu i Mostaru gdje su se čak i njihove porodice pomirile sa uvjerenjem o njihovom sigurnom hapšenju. Među uhapšenima našao se veliki broj onih koji su na Golom otoku kao "najdosljedniji" izdržavali kaznu na Radilištu 101. Pritom je veliki broj njih pušten tek krajem 1956. i nalazio se manje od dvije godine na slobodi, dok je mnogim uhapšenicima počelo da se pripisuje planiranje bjekstva iz zemlje i stvaranje posebne organizacije. U Zagrebu su još ranije nadzirani Ante Cinoti, dr Nikola Nikolić, kao i vojni osuđenici Veljko Peroš, Mirko Mandekić i Josip Kovačević. Posebno su nadzirani Kovačevićevi kontakti sa Vladom Dapčevićem u Beogradu i Dušanom Majcenom i Janezom Jezeršekom u Ljubljani. Peroš i Kovačević su početkom juna, nakon hapšenja, optuživani da su po Dapčevićevim uputstvima krajem marta 1958. pokušavali da stvore ilegalnu KPJ i formiraju njen inicijativni odbor za Hrvatsku. Poslije hapšenja Peroš je priznao da je i sam planirao bjekstvo, posebno nakon što je u martu bio pozivan na razgovor od strane predstavnika UDB-e. Među uhapšenima se 4. juna 1958. našao i Ante Cinoti koji je optužen da je održavao veze sa grupom Dragotina Gustinčića i Ceneta Logara u Ljubljani, povezao sa grupom Josipa Kovačevića u Zagrebu i vršio pripreme za bjekstvo.
PRIREDIO: MILADIN VELJKOVIĆ
(NASTAVIĆE SE)
