Knjigu poznatog srpskog istoričara dr Bojana B. Dimitrijevića "Kisindžer u Beogradu: Henri Kisindžer, Tito i Jugoslavija u Hladnom ratu i ratovima 1990-ih" već smo koristili na ovom mjestu. Na podlozi nje, imali smo priliku da se upoznamo sa ulogom "kontroverznog džina svjetske diplomatije", kako su nazivali Kisindžera, u organizaciji posjete Ričarda Niksona Beogradu, a isto tako da sagledamo i njegovu poziciju tokom Titove posjete SAD 1971. godine. Ovog puta, iz Dimitrijevićeve knjige, sa značajnim skraćenjem, prenijećemo poglavlje "Kisindžer u Beogradu", u kome se govori o njegovoj posjeti, u svojstvu državnog sekretara SAD, jugoslovenskoj prestonici 4. novembra 1974. godine.

Knjigu "Kisindžer u Beogradu: Henri Kisindžer, Tito i Jugoslavija u Hladnom ratu i ratovima 1990-ih" objavio je 2023. godine Institut za savremenu istoriju iz Beograda, gdje je Dimitrijević zamjenik direktora, a koristimo je uz njegovo i odobrenje izdavača.

Dr Bojan B. Dimitrijević, naučni savjetnik, rođen je 1968. godine u Beogradu. Diplomirao je 1994. godine, a magistrirao 1997. godine na beogradskom Filozofskom fakultetu. Takođe je magistrirao na Srednjeevropskom univerzitetu u Budimpešti. Doktorirao je na novosadskom Univerzitetu 2004. godine, a završio je i visoki kurs reforme sistema bezbjednosti na Univerzitetu u Bradfordu 2006. Objavio je samostalno ili u koautorstvu oko 80 monografija i preko 140 naučnih radova iz savremene vojne istorije ovog prostora. U periodu 2003–2012. godine bio je savjetnik ministra odbrane, savjetnik ministra spoljnih poslova za NATO, savjetnik predsjednika Republike Srbije za odbranu/vojna pitanja, kao i pomoćnik ministra odbrane za ljudske resurse i odbornik Skupštine grada Beograda. Kao što smo već kazali, zamjenik je direktora Instituta za savremenu istoriju u Beogradu.

Dimitrijević

-MEDIJA CENTAR ‘‘ODBRANA‘‘

Sasvim sigurno da je u 1974. godini najznačajniji događaj u odnosima Sjedinjenih Država i Jugoslavije bila posjeta državnog sekretara Henrija Kisindžera Beogradu. U suštini, ovo će biti i najznačajniji samostalni Kisindžerov kontakt sa Titom i jugoslovenskim vrhom do tada. U prethodna dva susreta, predsjednik Ričard Nikson je bio u glavnoj ulozi, a Kisindžer, iako uticajan, tek u kapacitetu pomoćnika za nacionalnu bezbjednost. Sada je Kisindžer dolazio sa dvostrukom funkcijom u američkom političkom vrhu, kao čovjek broj jedan američke diplomatije, već ovjenčan slavom iz američkih odnosa sa Sovjetskim Savezom, Kinom i ulogom u okončanju rata u Vijetnamu, zbog čega je dobio Nobelovu nagradu, krajem prethodne 1973. godine.

Sa druge strane, promjena američkih predsjednika, odlazak Ričarda Niksona i dolazak Džeralda Forda, a u kojoj je Kisindžerov dvostruki kapacitet državnog sekretara i savjetnika za nacionalnu bezbjednost ostao nepromijenjen, davala mu je još veću težinu i simbolisala kontinuitet američke politike.

Ovo je posebno bilo važno u odnosima na Bliskom istoku, kojima je Jugoslavija, i posebno Tito, pridavala veliku pažnju. Njegov angažman na Bliskom istoku imao je za cilj nastavljanje posredničke uloge Sjedinjenih Država i smanjivanje uloge Sovjetskog Saveza i njegove prisutnosti na tom prostoru. Prije Kisindžerove posjete Jugoslaviji, jugoslovensko Ministarstvo inostranih poslova je pratilo njegovu posjetu Bliskom istoku i rezultate. "Posjeta, za razliku od ranijih, nije računala na nove sporazume, nego samo na ispitivanje mogućnosti i stvaranje atmosfere i elemenata za buduće pregovore. Posmatrana u kontekstu aktuelne situacije, posjeta (je) bila sračunata na smirivanje napetosti, na otvaranje neke perspektive za izlazak iz stagnacije i zastoja u rješavanju krize, što Arapi sve teže podnose, jer nijesu spremni da dozvole povratak na stanje ni rat ni mir… Posjeta je potvrdila nastojanje da SAD sačuvaju inicijativu i zadrže ulogu koju (su) obezbijedile u prethodnom periodu"…

PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)